VOLKSARGITEKTUUR 21: HOE HET DIE VOORTREKKERS ’N KOOKHUIS GEBOU? Daar is nooit binne ’n dakhuis vuurgemaak nie, aangesien die gras- of rietbedekking en die raamwerk maklik aan die brand kon raak. By die hartbeeshuis was daar óf ’n losstaande keëlvormige dakhut (Fig. 1) óf ’n keëlvormige dakhut

VOLKSARGITEKTUUR 20: OORSPRONG VAN DIE SUID-AFRIKAANSE WIGVORMIGE HARTBEES- OF DAKHUIS Wigvormige dakhuise het in al die stamlande voorgekom, terwyl die eerste huis aan die Kaap, wat deur Jan van Riebeeck en sy gesin bewoon is, ook ’n wigvormige dakhuis was. ’n Huis wat slegs uit ’n dak

VOLKSARGITEKTUUR 19: HOE HET DIE VOORTREKKERS ’N ONTWIKKELDE DAKHUIS GEBOU? Daar is reeds in ’n vorige artikel daarop gewys dat daar by ’n wigvormige dakhuis ’n aansienlike hoeveelheid ruimte verlore gaan. Om die probleem in ’n mate te bowe te kom, is die vloer laer as

VOLKSARGITEKTUUR 18: HOE HET DIE VOORTREKKERS ’N WIGVORMIGE HARTBEESHUIS GEBOU? DEEL VII: DIE VURKONDERSTEUNDE-NOKPAALKONSTRUKSIE In teenstelling met die kapstylhuis het die wigvormige dakhuis met ’n vurkondersteunde-nokpaalkonstruksie volgens die beskikbare bronne slegs in dele van die Wes-, Suid- en Oos-Kaap voorgekom. Teen 1961 het Walton dié tipe

VOLKSARGITEKTUUR 17: HOE HET DIE VOORTREKKERS ’N WIGVORMIGE HARTBEESHUIS GEBOU? DEEL VI: DIE GAFFELSUILKONSTRUKSIE Waar die vurkondersteunde-nokpaalkonstruksie meer kenmerkend van die ooswaartse trek was, het die veeboere wat noord beweeg het volgens Walton, van die gaffelsuilondersteunde-nokpaalkonstruksie gebruik gemaak [1] (Fig. 1). Aangesien die bekende aantal voorbeelde

VOLKSARGITEKTUUR 16: HOE HET DIE VOORTREKKERS ’N WIGVORMIGE HARTBEESHUIS GEBOU? DEEL V: HUISE WAT IN DIE GROND INGEGRAWE IS By ’n wigvormige dakhuis met ’n saaldak van 9,1 meter (30 voet) lank en 3,7 meter (12 voet) breed, is die bruikbare vloeroppervlak ongeveer 19,5 vierkante meter

VOLKSARGITEKTUUR 15: HOE HET DIE VOORTREKKERS ’N WIGVORMIGE HARTBEESHUIS GEBOU? DEEL IV: VORM 3: DIE SAALDAK Die eerste tydelike woning wat aan die Kaap opgerig is, was die saaldakvormige kapstylhuis van Jan van Riebeeck en sy eggenote Maria, asook hulle seuntjie Lambertus, en twee niggies oor

VOLKSARGITEKTUUR 14: HOE HET DIE VOORTREKKERS ’N WIGVORMIGE HARTBEESHUIS GEBOU? DEEL III: VORM 2: DIE SKILDDAK Die amateur kunstenaar RH Dingley het aan die Kaapse oosgrens ’n skets van ’n veeboer se kapstylhuis en werf gemaak, getiteld ’n Boer se huis in die binneland van Suid-Afrika met

VOLKSARGITEKTUUR 13: HOE HET DIE VOORTREKKERS ’N WIGVORMIGE HARTBEESHUIS GEBOU? DEEL II: VORM 1: DIE SKILDDAK MET GERONDE ENTE Die kapstylhuis kon drie vorms aanneem, naamlik ’n saaldak met gewelafsluiting, ’n skilddak of ’n skilddak met geronde ente. Die kapstylhuise by die monding van die Duivenhoksrivier

VOLKSARGITEKTUUR 12: HOE HET DIE VOORTREKKERS ’N WIGVORMIGE HARTBEESHUIS GEBOU? DEEL I: DIE RAAMWERK VAN DIE KAPSTYLHUIS Soos in Europa het daar in Suid-Afrika drie basiese dakraamtipes by wigvormige dakhuise voorgekom, naamlik die gaffelsuilkonstruksie, die vurkondersteunde-nokpaalkonstruksie en die kapstylhuis (sparkapkonstruksie) (Fig. 1c). Slegs laasgenoemde konstruksie het