26 AUGUSTUS

GEBEURE

1785 – Die distrik Graaff-Reinet is saamgestel

1879 – Die spoorlyn van Port Elizabeth bereik Graaff-Reinet

1901 – Anglo-Boereoorlog: Burgers gefusilleer

Daniël Olewagen en Ignatius (Naas) Nel word deur ’n vuurpeloton vir verraad in die Kaapkolonie gefusilleer omdat hulle as perdewagters vir ’n invallende Boerekommando opgetree het.

1914 – Nasionale Party van Transvaal gestig

Op hierdie dag is die Nasionale Party van Transvaal in die Erasmussaal in Pretoria deur ongeveer 300 aanwesiges gestig. Die oogmerk was om die vertrapte nasionale en godsdienstige beginsel van die Afrikaner weer op te hef en om die breuk in volksgeledere te heel. Die Botha-regering as sodanig het veral ook in die opvoeding nie die volk se godsdienstige beginsels gehandhaaf nie. Versoeningspogings het by herhaling misluk. Daarom is besluit om genl. Hertzog polities te steun. Die Nasionale Party van Transvaal van 1914 het die Afrikaner in sy politieke sowel as sy kulturele stryd gesteun. Met die Rebellie van 1914/1915 het die Party telkens die Afrikaanse volksbelange voorop gestel. Hierdie kombinasie van Afrikanerkultuur en Afrikanerpolitiek het in 1924 tot genl. Hertzog se premierskap help lei.

1914 – Afrikanerrebellie

Die Nasionale Party hou sy eerste kongres in Pretoria. Koos de la Rey woon op uitnodiging die opening by. In sy toespraak doen hy ’n beroep op alle Afrikaners om vir Louis Botha te steun. Tydens die kongres word die regering se plan om Duitswes-Afrika binne te val, eenparig verwerp.

In hierdie periode lig Botha die kabinet in dat dit duidelik is dat CF Beyers nie ingenome is met die vorige kabinetsbesluit om by die oorlog betrokke te raak nie. Die kabinet besluit gevolglik dat indien Beyers sou weier om die inval in Duitswes-Afrika in te lei, Botha persoonlik oor die invalsmag bevel moes voer.

1916 – Eerste Wêreldoorlog: Duits-Oos-Afrikaanse regering val

Suid-Afrika se generaal Jan Smuts bring die Duits-Oos-Afrikaanse regering tot ’n val.

1929 – Eerste lugposdiens

Die eerste lugposdiens vind op hierdie dag tussen Port Elizabeth en Maitland plaas.

1960 – Apartheid: Noodtoestand afgekondig

Die noodtoestand wat op 30 Maart in Suid-Afrika afgekondig is ná die Sharpeville-slagting, word opgehef.

1966 – Suid-Afrikaanse Grensoorlog

Die begin van die Suid-Afrikaanse Grensoorlog op hierdie dag. Hierdie stryd sou duur tot 1989.

GEBOORTES

1841 – Pieter Jeremias Blignaut, politikus († 1 November 1909)

Pieter Jeremias Blignaut, ook wel P.J. Blignaut, was ’n Suid-Afrikaanse politikus, staatsamptenaar, Staatsekretaris van die Oranje-Vrystaat en het twee keer waargeneem as Staatspresident, eers na die dood van Staatspresident Brand en weer na die bedanking van Staatspresident Reitz.

1876 – Christiaan Andries van Niekerk, kommandant in die ABO en oudsenator († 2 Januarie 1966)

Op die historiese plaas Vegkop, in die distrik Heilbron, word die seuntjie Christiaan Andries van Niekerk gebore, wat in die loop van sy lang lewe as “Oom Chris” so ‘n geliefde openbare figuur sou word. In die Engelse Oorlog word hy vanweë sy onverskrokkenheid en bekwame leiding kommandant, en op Vereeniging stem hy saam met vyf ander afgevaardigdes teen die besluit om wapens neer te lê. Van 1907 tot 1960 speel hy as lid eers van die Vrystaatse Wetgewende Vergadering, toe van die Unie-Volksraad en later van die Senaat – waarvan hy jare lank ook die waardige President was – ‘n vername rol. Deurgaans vind die materiële en morele opheffing van sy volk op alle gebiede, en die goeie reg van die Afrikaanse taal, in hom ‘n kragtige kampvegter. Deur sy besielende gehegtheid en trou aan ons hoogste beginsels, sal hy altyd as ‘n ware Boere-aristokraat en ‘n sieraad van die Afrikanervolk onthou word, wat die FAK onder meer in aanmerking geneem het toe hy op 30 Mei 1963 die eksklusiewe goue Erepenning vir Volksdiens aan hom toegeken het. Hy is op 2 Januarie 1966 oorlede.

1895 – Isabella Gordon (Tibbie) Visser, oudsenator en dogter van pres. MT Steyn († ?)

STERFTES

1925 – Johann Friedrich Bernhard (Johann) Rissik, landmeter en die eerste administrateur van Transvaal (* 2 Februarie 1857)

Johann Rissik was die eerste administrateur van Transvaal nadat die Unie van Suid-Afrika in 1910 tot stand gekom het, en hy was verantwoordelik vir die uitleg van Johannesburg en Benoni. Hy het in 1917 afgetree en is in 1925 oorlede.

2008 – Ds. Philippus Lodewickus (Phil) Olivier, predikant in drie gemeentes van die Nederduitse Gereformeerde Kerk, assistentredakteur van die Kerkbode en samesteller van Ons gemeentelike feesalbum (* 21 Junie 1918)

Bronne:

Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge. 1980. Afrikaanse Kultuuralmanak. Johannesburg: FAK.

Langner, Danie & Raath, Andries. 2014. Die Afrikanerrebellie 1914-1915. Pretoria: Kraal Uitgewers.

Vriende van Afrikaans. Dae uit ons geskiedenis. ’n Afrikaanse kultuur-historiese dagboek. Kaapstad: Griffel.

https://www.sahistory.org.za

https://af.wikipedia.org/wiki/