28 AUGUSTUS
GEBEURE
1879 – Cetshwayo gevange geneem
Cetshwayo, laaste van die groot Zoeloe-konings, word gevange geneem deur die Britte aan die einde van die Zoeloe-oorloë.
1900 – Anglo-Boereoorlog: Presidente Steyn en Kruger beweeg na Nelspruit.
1900 – Anglo-Boereoorlog: Kruger kry verlof
Op ’n gesamentlike vergadering van die Uitvoerende Rade van beide Republieke stel pres. Steyn voor dat die 74-jarige pres. Kruger 6 maande verlof kry om die republieke se saak in Europa te bevorder.
1902 – Koloniale kommissie van ondersoek word afgekondig
Dr Leander Starr Jameson kondig die voorgestelde koloniale kommissie van ondersoek na die krygswet in Kaapstad aan.
1945 – Agricura Laboratoria Beperk gestig
Agricura Laboratoria Beperk wat op inisiatief van dr. HO Mönnig gestig is, produseer aanvanklik veemiddels, maar onderneem later ook die vervaardiging van plantinsekmiddels, wat langs hierdie weg ’n wesenlike bydrae tot die Suid-Afrikaanse landboubedryf lewer.
GEBOORTES
1748 – Tjaart van der Walt, militaris († 8 Augustus 1802)
1799 – Susanne Catherina Smit, vrou van Erasmus Smit († 27 Julie 1863)
1875 – Maria Elizabeth Rothman (M.E.R.), skrywer en joernalis († 7 September 1975)
Maria Elisabeth Rothman is op Swellendam gebore. As M.E.R. het sy een van die mees geliefde en gewaardeerde skryfsters van die Afrikaanse letterkunde geword. M.E.R. was een van die eerste vroue wat in Suid-Afrika ’n BA-graad verwerf het. In 1922 word sy aangestel as die eerste vroueredaktrise van Die Burger. Weens haar daadwerklike belangstelling in maatskaplike werk is sy in 1928 benoem tot die organiserende sekretaresse van die ACVV. In 1938 word ’n Carnegiebeurs aan haar toegeken en het sy ’n studiereis onderneem na die VSA. Ook verskeie Europese lande het sy besoek.
In 1950 ontvang sy twee ere-doktorsgrade: een van die Universiteit van Stellenbosch vir haar maatskaplike dienste en een van die Universiteit van Kaapstad vir haar letterkundige werk. Die SA Akademie vir Wetenskap en Kuns het in 1953 die Hertzogprys vir prosa aan haar toegeken, en in 1961 die Scheepersprys vir jeuglektuur. In 1965 het die FAK sy eksklusiewe Erepenning vir Volksdiens aan haar toegeken. Sedert 1929 het M.E.R. in haar geboortedorp, Swellendam, gewoon, waar sy op 7 September 1975 oorlede is, kort nadat die eerbewyse ingestroom het ter geleentheid van haar honderdste verjaardag.
Sy het haar eers op ’n betreklik laat ouderdom op letterkundige werk begin toelê. Sy word bekend in 1920 met ’n jeugboek Kinders van die Voortrek, wat in 1960 opnuut uitgegee is as Die Tweeling trek saam. Daarna het sy nog ’n hele aantal jeugboeke gepubliseer, twee romans, drie bundels, vertellings en verskeie versamelings van joernalistieke sketse. Haar literêre roem dank sy veral aan haar kortverhale, versamel in Onweershoogte en ander verhale (1927), Drie vertellings (1944) en Die Gewers (1950). M.E.R. se literêre werk word gekenmerk deur ’n eenvoudige en natuurlike taalgebruik, dikwels verrassende beeldspraak, ’n tere en tog beginselvaste lewenswysheid en ’n intense belangstelling vir die mens en vir menslike verhoudings. Uit haar werk blyk ’n diepgaande kennis van en liefde vir haar land se verlede, mense, tradisies en natuur. Haar laaste publikasie het in 1972 verskyn onder die titel My beskeie deel – ’n Outobiografiese vertelling.
Na haar dood het Alba Bouwer, en Anna Rothman (M.E.R se dogter) asook Rykie van Reenen ’n interessante versameling van haar briewe uitgegee met die passende titel M.E.R., ’n kosbare erfenis (1977).
1890 – George Carey Hobson, skrywer († 14 November 1945)
STERFTES
1961 – Wilhelm Johannes Verwoerd, vader van Hendrik Frensch Verwoerd (* 23 April 1874)
Bronne:
Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge. 1980. Afrikaanse Kultuuralmanak. Johannesburg: FAK.
Vriende van Afrikaans. Dae uit ons geskiedenis. ’n Afrikaanse kultuur-historiese dagboek. Kaapstad: Griffel.
