24 AUGUSTUS
GEBEURE
1572 – Barholomeusnag
Die Bartholomeusnag of Bloedbruilof was in 1572, toe duisende Protestante in Parys byeengekom het om die huwelik van Magaretha van Valois met Hendrik van Bourbon te vier. Baie Franse Rooms-Katolieke het gevrees dat hierdie huwelik die Protestantse element in die land sou versterk. Daarom het hulle ’n vreesveldtog begin en die koning Karel IX en sy moeder Catharina de Medici daarvan oortuig dat hulle lewens in gevaar is. Die Franse Roomse hoë lui het die straat skare tot moorde aangehits en Gaspard de Coligny as leier saam met 2 000 Hugenote, talle van hulle edelliede, vermoor. Die aanval het versprei en voortgeduur, sodat ongeveer 20 000 Protestante om die lewe gebring is. Baie duisende het uit die land gevlug, en die Protestante se lewe het onveilig geword. Een so ’n persoon wat die land verlaat het, was Chrétien de la Quellerie, die oupa van Maria de la Quellerie, die vrou van Jan van Riebeeck.
1653 – Eerste doop in NG gemeente Kaapstad bedien
1900 – Anglo-Boereoorlog: Skermutseling by Wonderfontein (Belfast)
1942 – Die Afrikaanse Handelsinstituut gestig
Die gedagte vir die stigting van die Afrikaanse Handelsinstituut (AHI) het gekom van dr. JG (Kaalkop) van der Merwe, wat reeds op die Ekonomiese Volkskongres van 1939 gepleit het vir ’n Afrikaanse handelsblad, Volkshandel, as voorloper. Met die ondersteuning van dr. MS Louw, hoofbestuurder en uitbouer van Sanlam, is die FAK genader, wat ’n ondersoek uitgevoer en daarna ’n gidskomitee benoem het. Die besluit tot stigting is op 10 Februarie 1942 in Bloemfontein belê. Dr. JG van der Merwe is verkies tot die eerste voorsitter van die Afrikaanse Handelsinstituut. Die doel van die AHI was om die jong ongeorganiseerde Afrikaanse sake, merendeels op die platteland, te verenig in een groot organisasie wat as spreekbuis vir hulle kon dien, om hulle belange te bevorder en om voorligting te gee. Die AHI het op die basis van landsbelang die verskeidenheid van sake-ondernemings en -groepe met die leuse Eenheid uit Verskeidenheid saamgesnoer. Die slagspreuk was Ewewigtige Ekonomiese Ontwikkeling van ons Land, om deur een front ’n regmatige deel by te dra tot landsontwikkeling en die skepping van welvaart. Daar is in geslaag om goeie samewerking tussen die koöperatiewe en nie-koöperatiewe sake te verkry. Die anti-Engelse etiket wat die Engelse pers aan hierdie organisasie wou hang, is eenvoudig geïgnoreer, en daar is positief voortgegaan om diens te lewer met die pro-Afrikaanse ideaal om ’n wesenlike bydrae te lewer tot ontwikkeling en vooruitgang.
Die klein aantal sake-ondernemings was blootgestel aan diskriminasie en pogings om hulle uit te hou en te verhinder dat hulle vastrapplek kry. Die oorlogsbewind het op die sakeleiers gespioeneer. Ten einde wetlike erkenning van die regering te kry, het die AHI ’n ooreenkoms met die Kamers van Koophandel aangegaan dat hy nie ander taalgroepe as lede sal aanvaar nie, maar hom sal toespits om die ongeorganiseerde Afrikaanssprekende sakemanne te organiseer en dat daar ’n skakelkomitee tussen die twee organisasies in die lewe geroep word, om gesamentlike optrede in sake van gemeenskaplike belang te verseker. Die AHI was ’n vereniging sonder winsbejag en is in 1943 finaal geregistreer. Dr. MS Louw is gekies tot eerste president.
GEBOORTES
1664 – Willem Adriaan (WA) van der Stel, Kaapse goewerneur van 1699 tot 1707 († 11 November 1733)
Wilhelmus Adrianus (Wilhelm Adriaen, ook bekend as Willem Adriaan) van der Stel is in Haarlem, Nederland, gebore. As Kaapse goewerneur (1699 tot 1707) het hy, in teenstelling met sy voorgangers, veeboerdery aangemoedig en so beslag gegee aan ’n beroep wat vandag nog belangrik is. Teenoor die Kaapse Vryburgers het hy outokraties en onregverdig opgetree. Gevolglik het Hollander en Fransman hul verskille vergeet en deur eenheid van optrede van hom ontslae geraak. So is eenwording van ’n volk bewerkstellig en die Afrikaner se liefde vir vryheid versterk. Hy word op 17 April 1707 onthef van sy amp as goewerneur, maar vertrek eers in die tweede helfte van 1708 na Nederland na verskeie vrugtelose pogings om toegelaat te word om hom in die Kaap te vestig. Hy sterf op 6 November 1733 in Lisse, Nederland.
1801 – Eerw. Daniël Lindley, eerste leraar van die NG gemeente Pietermaritzburg († 3 September 1880)
Daniel Lindley was ’n Amerikaans-gebore sendeling wat in Suid-Afrika gewerk het.
Hy is op 24 Augustus 1801 in die Amerikaanse staat Ohio gebore en het in 1824 aan die Athens-universiteit in hierdie staat gegradueer. Vandaar is hy na die Union-kweekskool in Prince Edward in die staat Virginia. Hy is in 1831 as predikant van die Presbiteriaanse Kerk toegelaat en op 20 November 1834 is hy met Lucy Virginia Allen getroud.
Na sy huwelik het hy met die hulp van die American Board of Missions as sendeling na Suid-Afrika vertrek en saam met ander sendelinge onder die Matabeles begin werk. In 1837 het hy na Natal vertrek om die Evangelie onder die Zoeloes te verkondig, maar na ’n jaar het die Zoeloes al die sendingstasies verwoes en hy moes skuiling soek in ’n skip wat in die baai voor anker gelê het.
In 1839 het hy berading onder die Voortrekkers in Natal gedoen en die volgende jaar het lede van die Natalse Volksraad gevra dat hy as predikant aangestel word. Sy aanstelling is in 1841 bekragtig en hy het in die Voortrekkerkerk in Pietermaritzburg begin werk.
Hy het van 1838 tot 1862 weer in sy geboorteland gewoon, maar daarna tot 1873 in Natal gewerk waarna hy finaal na die Verenigde State van Amerika teruggekeer het. Hy is op 3 September 1880 in die ouderdom van 79 jaar in Morristown in die Amerikaanse staat New Jersey oorlede.
1880 – Dr. Albert Jacobus Stals, minister († 5 Februarie 1951)
Albertus Jacobus Stals is op Oude Kloof, Tulbagh, gebore. Met twee doktorsgrade – in Medisyne en Regte – het hy hom onderskei as sakeleier en Minister van Gesondheid. Hy was lid van die eerste Hoofbestuur van die Afrikaanse Handelsinstituut in 1942, ondervorsitter tot in 1948. Hy was voorsitter en besturende direkteur van Volkskas en direkteur van Voorbrand-Tabakmaatskappy, wat die begin van die Rembrandt-Groep was. Hy is op 5 Februarie 1951 in Kaapstad oorlede.
STERFTES
1958 – Adv. Johannes Gerhardus (Hans) Strijdom, politikus, staatsman en vyfde Eerste Minister van Suid-Afrika (* 14 Julie 1893)
Hans Strijdom was Suid-Afrika se vyfde eerste minister en die derde premier wat behoort het tot die Nasionale Party ná genl. JBM Hertzog en dr. DF Malan. Hy was, ná genl. Louis Botha, premier van 1910 tot 1919, die tweede eerste minister wat in die amp oorlede is. Die derde en enigste ander was dr. Hendrik Verwoerd, Strijdom se opvolger.
Bronne:
Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge. 1980. Afrikaanse Kultuuralmanak. Johannesburg: FAK.
Vriende van Afrikaans. Dae uit ons geskiedenis. ’n Afrikaanse kultuur-historiese dagboek. Kaapstad: Griffel.
