1 JANUARIE GEBEURE 1823 – Engels enigste amptelike taal in regeringskantore Die Kaapse goewerneur, lord Charles Somerset maak bekend dat Engels voortaan die enigste amptelike taal in regerings kantore sal wees. Gedurende 1827 word Engels ook die enigste taal in die geregshowe. 1876 – Eerste sooie Mnr. Henry Bulwer, goewerneur van Natal, spit die eerste sooi van die spoorlyn van

2 JANUARIE GEBEURE 1666 – Die vier hoekstene van die Kasteel van Goeie Hoop gelê Die Kaap was vir die Verenigde Oos-Indiese Kompanjie eerstens ’n verversingspos, maar tegelyk ook vir Nederland ’n basis van militêre waarde teenoor Europese vyande in die wedloop om die handel met die Ooste. Daarom is kleiner wagposte selfs in die binneland as beskerming teen Hottentot-aanvalle

3 JANUARIE GEBEURE 1856 – Het Volksblad in Kaapstad opgerig Die koerant Het Volksblad is aanvanklik in 1849 in Kaapstad deur BJ van de Sandt de Villiers (1826 tot 1878) opgerig. Dit het net een jaar bestaan maar in 1856 laat Van de Sandt de Villiers dit herleef. In die stryd tussen die Liberale en Ortodokste Party het die koerant

4 JANUARIE GEBEURE 1806 – Die einde van die Bataafse tydperk aan die Kaap Gedurende hierdie tydperk ry politieke verbondenheid in Europa wipplank. Die ontwikkeling van formele staatsgesag in Engeland en Nederland is nog aan die gang. Daar vind verskeie oorloë tussen Engeland en Nederland plaas die 16de en 17de eeu. Hulle ding mee om die vestiging van handelsroetes na

5 JANUARIE GEBEURE 1673 – Opperchirurgyn word gekielhaal Opperchirurgyn Jan Pieterz Cortemünde het in Desember 1672 aan boord van die Deense skip, Oldenborg, in Tafelbaai aangekom. Terwyl Cortemünde en drie bemanningslede kruie gesoek het, is hulle deur Jan van Eeden, ’n plaaslike inwoner, genooi om koue melk by hom aan huis te geniet. Die gasvrye Van Eeden het die dorstige

6 JANUARIE GEBEURE 1498 – Vasco da Gama kom aan wal by die mond van die Limpoporivier 1688 – Hugenote op pad na die Kaap ’n Nederlandse skip, die Rosenberg, wat Hugenote vervoer, vertrek uit Den Haag. 1704 – Eerste kerkgebou van NG gemeente Kaapstad die Groote Kerk word ingewy 1857 – Die Vierkleur word die eerste keer op Potchefstroom

7 JANUARIE GEBEURE 1806 – Britse magte land by Melkbosstrand met 36 soldate wat verdrink In 1805 besluit die Britte om na Suid-Afrika terug te keer, hierdie keer vir altyd. Die Franse het ’n verwoestende nederlaag in die Slag van Trafalgar gehad, maar hul maritieme vegkragte was gedug; met die Kaap as ’n veilige basis en Mauritius ook in Britse

8 JANUARIE GEBEURE 1806 – Die Slag van Blaauwberg (Blouberg) vind plaas gevolg deur die tweede Britse besetting van die Kaap die Goeie Hoop ’n Sterk Britse troepemag onder genl. D Baird het die swak garnisoen van genl. JW Janssens by Blouberg beslissend verslaan. Dit was die begin van die vestiging van ’n Britse owerheid oor ’n Hollandssprekende bevolking. Die

9 JANUARIE GEBEURE 1806 – Britse magte neem Kaapstad in na die Slag van Blaauwberg (Blouberg) Die Britse magte het die buitewyke van Kaapstad op 9 Januarie bereik. Om te verhoed dat Kaapstad en sy burgerlike bevolking aangeval word het die kommandant van Kaapstad, luitenant-kolonel Hieronymus Casimir von Prophalow, ’n wit vlag uitgestuur. Hy het die buitefortifikasies aan Baird oorhandig,

10 JANUARIE GEBEURE 1806 – Beëindiging van die Bataafse bewind aan die Kaap Ná die nederlaag van genl. JW Janssens by Blouberg op 8 Januarie 1806, het die Britse troepemag onder genl. D Baird ook Kaapstad binnegetrek en is die voorwaardes van oorgawe op 10 Januarie 1806 op Papendorp (Woodstock) onderteken en op 19 Januarie 1806 bekragtig. Daarvolgens sou die

11 JANUARIE GEBEURE 1772 – TA Theron se langdurige stryd om ouderlingsamp Op ’n kerkraadsvergadering van die Drakensteinse gemeente is ’n besluit van die Politieke Raad aan Tielman Roos, Pieter Cilliers, Jan Nieuwoudt en Pieter le Riche voorgelees, dat hulle daarin moet berus dat Thomas Arnoldus Theron wel as ouderling mag dien. Hy is reeds in 1770 in die amp

12 JANUARIE GEBEURE 1858 – Die skool Gimnasium word in die Paarl gestig 1879 – Die begin van die Zoeloe-oorlog Sir Henry Bartle Frere is in 1879 as Britse hoëkommissaris in Suid-Afrika aangestel om die beleid van die konfederasie te verwesenlik (beleid om die verskillende Britse kolonies, Boererepublieke en onafhanklike Afrika-groepe onder beheer te bring, met die oog op die

13 JANUARIE GEBEURE 1653 – Eerste koring in die Nederlandse Kaapkolonie gedors Jan van Riebeeck teken in sy dagregister aan: “Op dato hebben onsen afgesneden ende hier aen de Caep aldereerstgewassen taru beginen te dorssen, sijnde redelijk vet ende groff van corl, ende nae alle apparentien hiernae (’t land wat gemest sijnde) beter te succederen. ’t Is jammer dat de

14 JANUARIE GEBEURE 1840 – Die derde kommando trek uit teen Dingaan 1868 – Eerste gholfklub in Afrika Die eerste gholfklub op die vasteland van Afrika is in Kaapstad gestig. ’n Klompie Britse offisiere en ’n ene mnr. Allen het in die Kasteel bymekaar gekom en die Kaapstadse Gholfklub in die lewe geroep. 1900 – Anglo-Boereoorlog: Skermutseling by Bastersnek, Colesberg

15 JANUARIE GEBEURE 1876 – Die eerste koerant in Afrikaans, Die Afrikaanse Patriot Met die stigting van die Genootskap van Regte Afrikaners op 14 Augustus 1875 in die Paarl is ’n tydvak van georganiseerde stryd om die Afrikaanse taal ingelui. In Artikel IX van die Genootskap se bepalings word beoog om ’n Afrikaanse maandblad uit te gee. Op hierdie dag

16 JANUARIE GEBEURE 1834 – Sir Benjamin D’Urban, na wie Durban vernoem is, aanvaar die pos as goewerneur van die Kaap die Goeie Hoop Benjamin D’Urban is in Suffolk, Engeland, gebore en het in 1793 by die Britse leër aangesluit. Hy het spoedig hoogtes bereik en in die meeste groot veldslae gedien, waaronder Salamanca en Toulouse. As deel van sy

17 JANUARIE GEBEURE 1837 – Slag van Mosega Ná die mislukte aanval op die Voortrekkerlaer by Vegkop het die Matebeles duisende stuks vee van die Trekkers weggevoer. Drie maande later het Hendrik Potgieter en Gerrit Maritz met ’n strafekspedisie van 107 man, en gesteun deur ’n aantal Basters en Barolongs, Silkaats op ’n verrassende wyse in sy kraal by Mosega

18 JANUARIE GEBEURE 1807 – Nuwe goewerneur Sir David Baird, Kaapse goewerneur word uit sy pos ontslaan en vervang met luitenant-generaal HG Grey. 1838 – Pretorius kom in Graaff-Reinet aan Andries Pretorius kom in Graaff-Reinet aan na ’n uitgebreide besoek aan die Voortrekkers in Natal. Pretorius het dadelik begin met voorbereidings om hom by die Voortrekkers in Natal aan te

19 JANUARIE GEBEURE 1563 – Die Heidelbergse Kategismus verskyn Op hierdie datum verskyn die eerste uitgawe van die Heidelbergse Kategismus. Die Kategismus het sy amptelike vorm gekry toe dit in die Kerkorde vir die Palts, wat die Keurvors op 15 November 1563 uitgevaardig het, opgeneem is. Die vrae wat daarin voorkom, is die eerste keer in die Latynse vertaling, wat

20 JANUARIE GEBEURE 1899 – Pres. MT Steyn lê die hoeksteen van die NG Kerk op Winburg 1900 – Anglo-Boereoorlog: Slag by Tabanyama, Natal 1900 – Die Vyfkleur word gehys In die aanloop tot die Slag van Spioenkop het die Nederlands-gebore kapt. HF Slegkamp saam met twee makkers die Vyfkleur (oorlogsvlag) op die koppie Tabanyama gehys en die Britse soldate

21 JANUARIE GEBEURE 1814 – Cradock in die Oos-Kaap gestig 1814 – Clanwilliam ontstaan Clanwilliam was eers bekend as Jandisselsvleidorp. Die dorp se eerste naam verwys na Jan Dissel wat ’n plantkundige was en in “Renosterbosch aan de Piquetbergen” gewoon het. Die “dorp” is deur die regering in 1808 aangelê, op grond wat behoort het aan ’n mnr. S van

22 JANUARIE GEBEURE 1816 – Slagtersnek-verhoor ’n Spesiale kommissie van geregtigheid voltooi die verhoor van gevangenes in die Slagtersnek-opstand in die Oos-Kaap en bevestig die doodsvonnis op ses en verskeie strawwe op die oorblywende drie-en-dertig. 1837 – Piet Retief voltooi sy Manifes Op hierdie dag in 1837 is een van die waardevolste dokumente in ons land se geskiedenis voltooi. Dit

23 JANUARIE GEBEURE 1844 – Burgersdorp ontstaan Die dorp is aangelê op die plaas Klipfontein wat behoort het aan Gert Buytendach. Die plaas is van Buytendach aangekoop vir 15 000 riksdaalders. Aanvanklik is die naam Maitland vir die dorp oorweeg, dog die man, op daardie stadium goewerneur aan die Kaap, het die eer bedank. Daarna is besluit op Burgersdorp ter

24 JANUARIE GEBEURE 1878 – Kabelkommunikasie tussen Engeland en die Kaap gevestig In 1873 word die eerste telegraaflyn in Natal geopen en op 24 Januarie 1878 is daar vir die eerste keer kommunikasie tussen Engeland en Kaapstad gevestig. ’n Jaar later is kommunikasie met Delagoabaai gevestig. ’n Seekabel vanaf Durban verbind die stad met Zanzibar en Aden, en sodoende word

25 JANUARIE GEBEURE 1728 – Tieleman Roos gedoop Saam met drie ander vooraanstaande Kaapse burgers, is Tieleman (Thieleman) Roos, ’n wynboer van Drakenstein, op 7 Mei 1779 in die geheim deur 404 medeburgers met volmag as afgevaardigdes aangewys om na Nederland te gaan om daar die griewe van die burgers teen die Kaapse regering onder die Here XVII se aandag te

26 JANUARIE GEBEURE 1896 – Die Wellingtonse Opleidingskool, die voorloper van die latere onderwyserskollege, begin met sy klasse Die Onderwyskollege op Wellington is nie alleen die oudste onderwyserskollege in Suid-Afrika nie maar ook die grootste in die Kaapprovinsie. Die Hugenote-seminarie waaruit die WOK gebore is, en waartoe dr. Andrew Murray (1828–1917) ’n besondere bydrae gelewer het, is op Maandag 19

27 JANUARIE GEBEURE 1861 – Ds. AJ Begemann word as die eerste predikant van Pretoria bevestig Op hierdie dag is ds. AJ Begemann, gebore op 15 Junie 1831 in Nederland, as eerste predikant van Pretoria in sy amp bevestig. Dit is deur ds. Dirk van der Hoff gedoen in die eerste, ou Hervormde kerkgebou wat op die Kerkplein gestaan het.

28 JANUARIE GEBEURE 1846 – Die Susan kom in die Kaap aan Die Susan, die eerste van 19 skepe wat 4 185 kontrak-immigrante binne vyf jaar na die Kaapkolonie sou bring, kom in die Kaap aan 1860 – Alie Brand Een van die heel oudste Afrikaanse liedjies waarvan verskeie vroeë optekeninge bestaan, is die hartstogtelike minneliedjie “Alie Brand”. Die heel

29 JANUARIE GEBEURE 1901 – Anglo-Boereoorlog: Slag by Modderfontein, Transvaal 1901 – Anglo-Boereoorlog Meyer de Kock, vredesafgevaardigde van die Britse magte word ter dood veroordeel. 1901 – Anglo-Boereoorlog Generaal Knox en kol. Pilcher val genl. De Wet by Tabaksberg aan. De Wet hou hul op ’n afstand met kort, kragtige agterhoedegevegte. Toe die son sak, slaan De Wet vinnig en

30 JANUARIE GEBEURE 1661 – Pieter Cruythoff se ekspedisie verlaat die Kaap In die Dagregister van Jan van Riebeeck word op 30 Januarie 1661 aangeteken dat ’n ekspedisie bestaande uit twaalf man, onder leiding van Pieter Cruythoff, dié oggend die fort verlaat het met die doel om met die Namakwas, wat na bewering noord van die Olifantsrivier gevestig was, kontak

31 JANUARIE GEBEURE 1809 – Caledonrivier kry sy naam Luitenant-kolonel Richard Collins is deur graaf Caledon, goewerneur aan die Kaap (1807-1811), afgevaardig om die toenemende onrus in die binneland te ondersoek. Op 30 Januarie 1809 bereik hy die Oranjerivier. Daar vind hy ’n breë sterk vloeiende stroom wat in die Oranje invloei en doop dit die Caledonrivier. 1843 – Die