9 JULIE
GEBEURE
1737 – Die eerste sendeling arriveer aan die Kaap
Die eerste Protestantse sendeling in Suid-Afrika, Georg Schmidt, het op 9 Julie 1737 op versoek van die Nederlandse Kerk in Tafelbaai aangekom. Hy was vasbeslote om die Woord aan die Khoi te bedien en het tabak saamgebring waarmee hy hul vertroue in talle nedersettings gewen het. Hy het die Doop aan hulle bedien, maar is uit die Kaapkolonie gegooi toe die Nederlandse kerkowerhede bekommerd geraak het oor sy groot aantal volgelinge. Amper honderd jaar later het nog ’n pioniersendeling, Eugène Casalis, wat Basoetoeland vir sy werk gekies het, die Morija-sendingstasie op 9 Julie 1833 geopen. Hy en twee kollegas het die vertroue van Moshesh (Mosjesj) gewen toe hulle ooreengekom het om die Basoetoes van landboumetodes te leer.
1856 – Natal is verklaar tot Britse kroonkolonie
1900 – Anglo-Boereoorlog: Geveg by Olifantsnek, ZAR
1915 – Kol. Von Franke gee oor in Duits-Suidwes-Afrika
Nadat Groot-Brittanje in 1914 oorlog teen Duitsland verklaar het, is die Unie van Suid-Afrika direk by die Eerste Wêreldoorlog betrek. Dit was die Unie-verdedigingsmag se taak om Duits-Suidwes-Afrika aan te val. Vier invalsmagte sou die inval onderneem: ’n suidelike mag onder kol. JL van Deventer om Keetmanshoop te beset, ’n sentrale mag onder brig.-genl. Duncan McKenzie, wat van Lüderitzbucht na Aus en ooswaarts sou trek; ’n oostelike mag onder kol. CAL Berrangé, wat van Kuruman na Keetmanshoop sou opruk, en ’n noordelike mag onder bevel van genl. Louis Botha, wat van Swakopmund na Windhoek sou beweeg.
Windhoek vál op 12 Mei 1915, en die Duitse bevelvoerder, lt.-kol. Von Franke, het na Tsumeb uitgewyk. Nogtans is hy deur knyptangbewegings van die Unie-magte vasgetrek en tot oorgawe gedwing. Op 9 Julie 1915 aanvaar die Duitse goewerneur, dr. Seitz, die Unie se kapitulasievoorwaardes op Khorab, naby Otavifontein. Hiermee het die Unie-verdedigingsmag sy eerste militêre veldtog gewen, ’n veldtog wat die Unie R34 miljoen uit die sak gejaag het. Die deelname het in 1914 tot die Rebellie en in 1915 tot ernstige politieke woelinge in die land gelei, want baie Afrikaners het hulle daarteen verset dat daar tot Britse voordeel teen Duitsland opgetree word, veral aangesien in die lig dat Duitsland die Afrikaners steeds goedgesind was.
1991 – Suid-Afrika word tot die Olimpiese beweging hertoegelaat ná 30 jaar in isolasie
GEBOORTES
1747 – Marthinus Adrianus Bergh, leier van die Kaapse burgerlike petisie na Nederland († 21 Oktober 1806)
1890 – Prof. Johannes Cornelis van Rooy, volksman en kultuurleier († 29 Augustus 1954)
Johannes Cornelis van Rooy is op Steynsburg gebore. Hy studeer aan die Teologiese Skool op Potchefstroom en die Vrije Universiteit van Amsterdam. Hy word in 1919 ‘n dosent in die filosofie aan die Universiteit van Potchefstroom en is in 1912 tot hoogleraar bevorder. Hy was ook later dekaan, registrateur, sekretaris van die senaat en raad, en rektor en kanselier van dieselfde universiteit. Prof. Van Rooy was van 1941 tot 1951 voorsitter van die FAK en het in die oorlogsjare aan die stryd om moedertaal-onderwys deelgeneem. Onder sy leiding word die CNO-skool in Pietermaritzburg opgerig en geld ingesamel om die Krugerhuis in Clarens, Switserland, aan te koop en aan die staat oor te dra. Hy is op 29 Augustus 1954 oorlede.
STERFTES
Bronne:
Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge. 1980. Afrikaanse Kultuuralmanak. Johannesburg: FAK.
Vriende van Afrikaans. Dae uit ons geskiedenis. ’n Afrikaanse kultuur-historiese dagboek. Kaapstad: Griffel.
