DIE EERSTE UITGAWE VAN DIE AFRIKAANSE PATRIOT, 15 JANUARIE 1876*

“Die Afrikaanse Patriot.”

Een Afrikaanse koerant! Wie het dit ooit gedroom! Ja, Afrikaanders! een koerant in ons ei’e taal! Dit het baiang moeite gekos om so vêr te kom; dit kan ek julle verseker, want die meeste Afrikaanders is nes steeks pêrde, hulle wil mos nie glo dat ons een ei’e taal het nie. Die ou’e Patriotte hou vas, en klou vas, an die Hollans taal; die jong mense vind die Engelse taal weer so danig mooi, en o’ertui’e gaat net so moeilik, as om steeks pêrde te leer pronk in die voortuig. Ons wil nou met ons “Patriot” an die wereld wys, dat ons wel de’entlik een taal het waarin ons kan sê net wat ons wil.

“Afrikaanse Patriot,”

Ja, dit is die naam van ons blad! Een beter naam kan ons nooit kry nie, want een “Patriot” is een flukse vent, en so wil ons ons koerant ook maak:— klein, maar fluks.

Op die 15 van ider maand kan julle een besoek van die “Patriot” verwag, en ek is seker, hoe meer julle hom lees, hoe liewer julle hom sal kry. En hoe meer intekenaars julle ver hom sal besorge, hoe meer jul julle dankbaarheid sal betoon! Ek sê: teken in! dis mar 5 sielings in die jaar! Sê an aljulle vrinde, teken in ver die “Patriot,” dis maar 5 sielings in die jaar! Myn skepsels! wat is 5 sielings ver een “Afrikaanse Patriot?” … Een mens gé in een jaar tyd meer oulappe en stuiwers ver syn kinders om tammeletjes en ander lekker-goed te koop. Nooit en te nimmer sal julle daar spyt van kry dat julle intekenaars is van die “Afrikaanse Patriot” nie.

Ons vra: “Agente in die buitendistrikte” ver ons “Patriot.” Hulle kry een koerant

verniet ver hulle moeite, as hulle ons een party intekenaars besorg!

Afrikaanders! vraag julle alternitters wat daar in die koerant sal te lees wees, of,

in andere woorde, hoe ons die blad sal inrig? Kijk dan, hier is die plan:

1. Een Inleiding.

2. Afrikaanse Correspondensie.

3. Afrikaanse Geskiedenis.

4. Afrikaanse Gedigte.

5. Afrikaanse Taalkennis.

6. Een Maandelikse O’ersig van die voornaamste nuus.

7. Vra’e en andwoorde.

No. 1. Die Inleiding skryf ons selwers o’er belangrikke sake.

No. 2. Afrikaanse Correspondensie is ver julle om te skrywe. Julle kan Afrikaanse briewe en stukke opstuur. Druk op dat dit help! Die grootste gros van ons nasie was tot nog toe so’s doofstomme gereken. Dis hulle vertel, “julle het geen—taal nie!” En in een seker sin was dit so. Want die meeste Afrikaanders het nie so veul Hollans of Engels geken dat hulle daarin goed kan praat of skrywe nie, want dis ver ons twe vreemde tale, en ons het nog geen tyd en skole gehad om vreemde tale te leer nie. En ons ei’e taal was nog nie erkend nie. So moes meer as een Afrikaander wat verstand en gees het stil bly, omdat hij geen taal het waarin hij hom kon uitdruk nie. En die Hollanse of Engelse taal wat hij daartoe wou gebruik, kom hom net so sleg te pas as Sauls wapenrusting ver David. Né, jonge Afrikaanders! Goi nou weg die vreemde wapenrusting nes David! Vat julle slinger! En goi elke vyand, al is hij so groot as Goliath, teun die grond. Ja, nou kan elke Afrikaander skrywe wat hy wil in syn ei’e taal. Wat traak ons verder met Hollanse Spraakkuns of Engelse Woordenboek. Nou skryf ons nes ons praat, en seg net wat ons wil. Kom nou voor ’n dag, verborge pérels en diamante! Waarom langer onder die vreemde stof begrawe en met vreemde voete vertrap ? Kom uit nou, Afrikaanders! en laat ons sien of Afrikaanders nie net so veul gees het as eenig ander nasie op die wereld nie! Waarom moet ons hart langer die graf wees van ons gedagte? Kom uit! Skrywe julle taal! Hulle skryf wel Kaffertaal en Boesman-geklap te’enwoordig. Waarom ons taal dan gesmoor? Kom uit! Ons weet daar is gees genoeg; dis net nog mar verborge!

No. 3 Is ook ver julle—Ons sal saam werk. Julle moet, maskie klein brokkies, van die Geskiedenis van ons voorouwers by makaar maak en ver ons stuur. Als julle wil weet hoe, kijk dan na die stuk van Ware Afrikaander o’er die Hugenote — dis die manier!

No. 4 Is ook ver julle. Julle kan nou rym en dig dat dit nie maklik is nie. Jonge Afrikaanders! julle kan mos fluks rym! Stuur julle gedigte, kerels! Stuur mar! Die wat een beter gedig stuur as ons “Volkslied,” die kry van ons een pluimpie. En die wat foute maak, dis niks nie, ons sal hom reg help.

No. 5 Is ver julle en ver ons same, om te skrywe o’er ons taal. Een taal is een ding wat nie soemar kant en klaar uit die hemel val nie. Kijk mar Hollans en Engels, hoe’t hulle dit eers geskrywe, en hoe nou! Daarom moet ons oek begin te skrywe oer ons taal.

No. 6 Blyf ver ons. Omdat:

(a) Baiang Afrikaanders lees geen koerante nie.

(b) Baiang lees dit mar half.

No. 7 Is ver ons Intekenaars. Elke intekenaar het reg om eenige vraag in ons blad te doen, en elke intekenaar het reg om eenmaal daarop te andwoorde, mits alles onder toesig van die Redaktie. Die hou reg op die laaste woord. Ek sal ver dees keer die eerste vraag en andwoord opgé, om Afrikaanders op die weg te help. Vraag: “Waarom het ons in die Afrikaanse taal mar één verleden en vier toekomende ty’e?” Andwoord: “Omdat ons nog amper geen verleden, mar wel een toekomst het!”

Is daar nog Afrikaanders wat vra wat ons doel is? Ons andwoord is: “OM TE STAAN VER ONS TAAL, ONS NASIE EN ONS LAND.”

Is daar spotters? (daar is zeker baiang). Spot mar fluks op! Ons troos ons daarmé, julle spot uit DOMHEID! Alle dinge word bespot. Stoom is mé gespot. Gaslig is mé gespot, enz. En sou die Afrikaanse taal dan vryloop? Een Regte Afrikaander sal nie spot nie, en dis ver Regte Afrikaanders, Afrikaanders met Afrikaanse harten, wat ons skrywe, en nie ver spotters!

Ons sal an al die Hollanse koerante in die land ons “Patriot” stuur. Wil hulle ver ons oek so dan en nou een koerant stuur, ons sal dit dankbaar ontvang. Wil hulle van ons stukke o’erneem, hulle is welkom.

Ons sal an die Editeur van die “Zuid-Afrikaan en Volkspriend” altijd dankbaar wees ver die hulp en vriendskap wat hy ons betoon het en nog bewys.

En nou: Klein begin,

Aanhou win. Dis tog mar een al te ware woord. Een babetje kan een reus worde; en waarom sou die “Afrikaanse Patriot” nie een Afrikaanse reus kan worde nie? Waarom sou ons intekenaars nie later alle da’e een koerant kan ontvang in plaas van alle maande? Ons wil die beste hoop en die beste wens. En met die gegronde hoop, en die welgemeende wens, stuur ons die eerste nommer van die “Patriot” die wereld in. En skree al wat ons kan, en roep ider “Regte Afrikaander” toe om ook saam te skree: “Hoerê ver die “Afrikaanse Patriot!”

“Afrikaanse Patriot” bo’e!

“Hip, hip, hip, hoeré!!!”

* Die Afrikaanse Patriot, deel I, no. 1, Saterdag, 15 Januarie 1876, pp. 1-4.