17 MAART

GEBEURE

1820 – Eerste Britse setlaars kom in Tafelbaai aan

Die eerste Britse Setlaars kom aan boord die Nautilus en die Chapman in Algoabaai (Port Elizabeth) aan. Vanaf April tot Junie 1820 het ongeveer 4000 Britse Setlaars, verdeel in sowat sestig groepe die land ingekom. Hierdie immigrante was nie die eerste om voet aan wal te sit nie, maar wel die eerste staatsgesubsidieerde groep.

1890 – Die eerste spoorlyn in die ZAR

Die eerste spoorlyn om in die Transvaal in gebruik geneem te word, was die een tussen Johannesburg en Boksburg. Die spoorlyn is op hierdie dag in gebruik geneem.

1900 – Anglo-Boereoorlog: Graaf Georges de Villebois-Mareuil

Pres. Kruger en Pres. Steyn stel graaf Georges de Villebois-Mareuil aan as generaal in Kroonstad tydens die oorlog. Hy sterf 3 weke later in ’n geveg in Boshof, Vrystaat.

1951 – Die PU vir CHO (vandag die Noordwes-Univesiteit) kry volwaardige universiteitstatus

Op dié dag het die Potchefstroomse Universiteit vir Christelike Hoër Onderwys sy status as volwaardige, selfstandige universiteit verkry. Hierdie Universiteit se beginjare lê baie ver terug, want hy het sy ontstaan uit die Teologiese Skool van die Gereformeerde Kerk in Suid-Afrika, wat op 29 November 1869 op Burgersdorp, Kaapland, opgerig is. Naas teologiese opleiding, het hierdie skool literariese opleiding verskaf, ook aan studente wat nie predikante wou word nie. In 1876 is die sogenaamde Literariese Departement aan die Teologiese Skool in die lewe geroep om die opleiding te verskaf. Dit is gedoen totdat veranderde omstandighede en probleme as gevolg van die universiteitswetgewing van 1916, die Gereformeerde Kerk gedwing het om die Teologiese Skool en die Literariese Departement van mekaar te skei en laasgenoemde in 1919 om te vorm tot ’n aparte universiteitskollege – “Het Potchefstroomse Universiteitskollege voor Kristelike Hoger Onderwijs” – onder beheer van ’n eie raad!

1988 – Motorbom ontplof

In Krugersdorp ontplof ’n motorbom reg voor die landdroskantoor. Twee Weermaglede en ’n burgerlike sterf. Twintig lede van die publiek word beseer.

1992 – Referendum

Tydens die Suid-Afrikaanse referendum van 1992 is Suid-Afrikaanse kiesers gevra om ’n ja- of nee-stem uit te bring vir onderhandelings om ’n einde aan apartheid te bring. Die stemming het op 17 Maart 1992 plaasgevind en was tot wit stemgeregtiges beperk. Die uitkoms was ’n oorweldigende oorwinning vir die ja-stem.

GEBOORTES

1938 – Rudolph Petrus (Ollie) Viljoen, musikant, storieverteller en TV-regisseur († 31 Augustus 2014)

Ollie Viljoen was ‘n Afrikaanse musikant, orkesleier, storieverteller, TV-regisseur en radio-omroeper. Hy was self ‘n fenomenale storieverteller en het onder andere die gewilde programme Spies en Plessis met permissie en Maak ’n las geskep. Hy was ook die aanbieder van Die Boereorkes Kompetisie en omroeper van RSG se boeremusiekprogram, Vastrap.

1863 – Dr. Frans Vredenrijk (Frans) Engelenburg, Suid-Afrikaanse joernalis en koerantredakteur en twee maal voorsitter van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns († 21 Augustus 1938)

Frans Vredenrijk Engelenburg is in Arnhem gebore as seun van ’n welgestelde Hollandse familie. Hy verwerf sy doktorsgraad in 1887 in Leiden en kom in 1889 na Suid-Afrika. Hy word in dieselfde jaar aangestel as redakteur van De Volksstem. Nadat hy gedurende die Anglo-Boereoorlog deur die Engelse owerheid uit Natal verban is, toer hy twee jaar lank deur Europa. Hy keer in 1903 terug na Pretoria, nadat hy dr. WJ Leyds in Europa behulpsaam was met ’n inligtingsdiens oor die oorlog in Suid-Afrika, en hervat sy redakteurskap van De Volkstem. In 1904 was hy stigterslid van Het Volk, die politieke party van die Transvaalse regering. Hy was in 1909 lid van die Suid-Afrikaanse afvaardiging na die Vredeskongres in Parys. Dr. Engelenburg was ’n belese man wat geglo het dat objektiewe beriggewing die toetssteen van goeie joernalistiek is. Nie alleen was hy as joernalis goed toegerus vir sy taak nie, maar sy artikels toon ook dat hy openbare mening kalm en sonder onnodige vooroordeel kon weergee. As stigterslid van die Zuid-Afrikaanse Akademie voor Taal, Letteren en Kunst laat hy na sy dood op 21 Augustus 1939 sy woning aan die volk na. Die Akademie se hoofkwartier is daar gesetel. Die Engelenburg-huis is ’n museum, met die Akademieraad as kurator.

STERFTES

1882 – George William Stow, ontdekker van steenkool in Vereeniging (* 2 Februarie 1822)

1944 – Sarel Johannes Eloff, Boere-kommandant van die ZAR (* 18 Augustus 1870)

Kmdt. Sarel Eloff was ’n onverskrokke Boere-kommandant van die ZAR en ’n kleinseun van pres. Paul Kruger en sy tweede vrou, Gezina. Van hom sou Nienaber ná sy dood skryf: “Sy openbare lewe was gekenmerk deur ’n blanke opregtheid en ’n innige liefde vir sy land en volk. Hy was ’n man wat in eenvoud sy God, sy volk en sy land gedien het. In die dae van die Transvaalse Republiek het hy ’n belangrike rol gespeel.”

1987 – Ds. Jacobus Delarey (Jac) Conradie, leraar en voorsitter van die uitvoerende raad van die Reddingsdaadbond (* 1 Januarie 1900)

Jacobus Delarey (Jac) Conradie is op Klerksdorp gebore, ontvang sy skoolopleiding op Lichtenburg, waarna hy hom as predikant op Stellenbosch bekwaam. Hy was onder meer voorsitter van die Uitvoerende Raad van die Reddingsdaadbond, en ook lid van die Bestedingskomitee van die Reddingsdaadbond.

Bronne:

Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge. 1980. Afrikaanse Kultuuralmanak. Johannesburg: FAK.

Vriende van Afrikaans. Dae uit ons geskiedenis. ’n Afrikaanse kultuur-historiese dagboek. Kaapstad: Griffel.

https://www.sahistory.org.za

https://af.wikipedia.org/wiki/