24 DESEMBER
GEBEURE
1651 – Jan van Riebeeck vertrek na die Kaap
Op hierdie dag het Jan van Riebeeck en sy geselskap met drie skepe, die Drommedaris, die Reijger en die Goede Hoop ’n uur na sononder van Texel, Nederland, na die Kaap vertrek om ’n halfwegstasie vir die VOC aan die Kaap te stig, wat later tot die geboorte van die Afrikaanse volk sou lei.
1899 – Anglo-Boereoorlog: Skermutseling by Joubertskop, Dordrecht
1900 – Anglo-Boereoorlog: Skermutseling by Edenkop, Heidelberg, Tvl.
1901 – Anglo-Boereoorlog: Slag van Groenkop
GEBOORTES
1822 – Pieter Johannes (Piet) Potgieter, kommandant-generaal van die Zuid-Afrikaansche Republiek († 6 November 1854)
Piet Potgieter was ’n Voortrekkerleier. Potgieter was die tweede seun en sesde kind van Andries Hendrik Potgieter. Hy is in 1852 (in opvolging van sy vader) as kommandant-generaal van die Zuid-Afrikaansche Republiek aangestel. Die dorp Potgietersrus (letterlik Potgieter se laaste rusplek) was vroeër na hom vernoem.
1906 – Anna Neethling-Pohl, aktrise († 14 Augustus 1992)
Die voorste dame van die Afrikaanse toneel, die groot eksponent van die Afrikaanse poësie, ’n radiopersoonlikheid sonder weerga, Anna Servasina Neethling-Pohl is op Graaff-Reinet gebore, die oudste dogter van PHC Pohl, die toneelmens van die Kaapse Middelland. Na voltooiing van haar hoërskoolopleiding op Graaff-Reinet verwerf sy in 1927 die BA-graad aan die Universiteit van Stellenbosch. In 1929 studeer sy vir die Hoër Onderwysdiploma aan die destydse Transvaalse Universiteitskollege (die Universiteit van Pretoria). Van vroeg af speel sy toneel, is sy opgelei in die Pohl-tradisie dat die teater ’n magtige middel is om die volkskern te bereik en dat talent in diens van die volk gestel moet word. Met hierdie rigsnoer tesame met haar leiersgawe het Anna Neethling-Pohl ontwikkel as die belangrikste toneelfiguur in Afrikaans tot 1950. Dit was in Pretoria by die Volksteater waar haar talente tot volle ontplooiing gekom het. In 1947, met die totstandkoming van die Nasionale toneelorganisasie is sy as lid van die Beheerraad deur die destydse Minister van Onderwys aangestel. Ook op die gebied van die radiowese het sy in die jare 1950 tot 1965, soos met haar werk by die NTO, ’n grootse bydrae op kultuurgebied gelewer. Haar aanbiedings tydens volksfeeste spreek van haar verbondenheid met haar volk. Op een-en-sewentigjarige leeftyd het sy ’n eredoktorsgraad van die Universiteit van Pretoria ontvang vir haar bydrae op kulturele gebied. In 1948 het die SA Akademie vir Wetenskap en Kuns haar bekroon met sy Erepenning vir Toneel. By hierdie eerbewys saam met die Kaapse Drieblare Toekenning vir die beste aktrise in Transvaal kon sy ook die Adelaide Ristori-kultuurstigting in Rome se toekenning voeg, wat vroue van die wêreld vereer vir hul kulturele prestasies. Vir hierdie besondere verering is sy deur die RSA se Departement van Nasionale Opvoeding genomineer – aktrise en regisseuse by uitnemendheid van die Afrikaanse toneel, rolprentaktrise, TV-aktrise, voordragkunstenares, skryfster en vertaalster van ses Shakespeare-dramas in Afrikaans.
STERFTES
2022 – 1936 – Boet Troskie, sakeman en rolprentvervaardiger (* 2 November 1936)
Bronne:
Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge. 1980. Afrikaanse Kultuuralmanak. Johannesburg: FAK.
Vriende van Afrikaans. Dae uit ons geskiedenis. ’n Afrikaanse kultuur-historiese dagboek. Kaapstad: Griffel.
