29 JUNIE
GEBEURE
1797 – Simonstad ontruim met Britse besetting van die Kaap
1854 – Die eerste Kaapse Parlement word geopen
1857 – Wetgewing aanvaar om spoorlyn te bou
Wetgewing is op 29 Junie 1857 aanvaar wat aan die Kaapstadse Spoorweg en Hawemaatskappy goedkeuring verleen het om ’n spoorlyn van 57 myl (92 km) tussen Kaapstad en Wellington te bou. Die sooispitplegtigheid is op 31 Maart 1859 deur die goewerneur van die Kaap de Goede Hoop, sir George Grey, met ’n spesiale silwer graaf waargeneem. Die eerste gedeelte spoorlyn van sowat 1,5 myl (2,4 km) na Soutrivier is eers op 8 Februarie 1861 voltooi, tien maande nadat die eerste lokomotiewe uit Engeland in Tafelbaai aangekom het. Elkeen het ’n naam gekry en enjin nommer 0-4-OT is Blackie genoem wat in September eerste op die spoor geloop het. Die lyn na Eersterivier is in Februarie 1862 oopgestel, na Stellenbosch sowat drie maande later en tot by Wellington in November 1863 – amper vyf jaar nadat die werk begin het.
1904 – Laaste boodskap van pres. Paul Kruger
Op 29 Junie 1904 het pres. Paul Kruger uit Clarens Switserland sy laaste boodskap aan die verslane Boerevolk gestuur, gerig aan genl. Louis Botha. Die FAK het die boodskap vertaal, laat druk en het duisende daarvan landwyd versprei.
1921 – Die Suid-Afrikaanse Reserwebank open
Die Suid-Afrikaanse Reserwebank, die sentrale bank van die Republiek van Suid-Afrika, is in 1921 gestig kragtens ’n spesiale wet, die “Betaalmiddelen en Bankwet” van 10 Augustus 1920. Die bank het op 30 Junie 1921 sake begin doen.
GEBOORTES
1757 – Johanna Margaretha Duminy, skrywer van die bekende Duminy-joernaal waarin sy ‘n lewendige beskrywing van die lewe aan die Kaap gee († 25 Februarie 1807)
Johanna Magaretha Duminy, gebore in Kaapsstad op 29 Junie 1757, was die bekende Kaapse dagboekskryfster, dogter van Benjamin Nöthling en getroud met die Franse skeepskaptein, Francois Renier Duminy. Teen die einde van die 18de eeu woon hulle in hul huis, Le Jardin, teen die hange van Tafelberg, waar sy noukeurig boekhou van haar uitgawes. Dit bied ’n goeie insig in die daaglikse lewe van ’n betreklik welvarende Kaapse gesin. Johanna Duminy het veral bekendheid verwerf danksy haar dagboek – waarvan slegs ’n klein gedeelte bewaar gebly het – en wat sy op hulle Overbergse plaas, Bokkerivier, en op die warm bron naby Caledon geskryf het. Die dagboek het groot kultuurhistoriese waarde, omdat dit lig werp op die taalgebruik aan die Kaap teen die einde van die 18de eeu en ook die daaglikse lief en leed van die Overbergers op lewendige en humoristiese wyse uitbeeld. Sy is op Caledon oorlede.
STERFTES
1678 – Johan Bax van Herenthals, 7de kommandeur van die Kaap die Goeie Hoop (* 14 Maart 1637)
1801 – Adriaan van Jaarsveld, Oos-Kaapse versetfiguur (* 16 Mei 1745)
Die Oos-Kaapse versetfiguur, Adriaan van Jaarsveld, is op die plaas De Kromme Rivier in die huidige distrik Piketberg gebore. Hy onderskei hom sedert 1771 as ’n dapper krygsoffisier in die lang stryd teen die Boesmans en die Xhosas en tree na vore as ’n leiersfiguur in die grensdistrikte. Van Jaarsveld vestig hom in 1785 in die nuwe distrik Graaff-Reinet, en in Februarie 1795 dwing hy en ander leidende burgers vir Maynier, wat as landdros ongewild was omdat hy ’n beleid van swakheid teenoor die Xhosas volg, om te bedank. As voorsitter van die krygsraad speel Van Jaarsveld ’n belangrike rol in die nuwe burgerbestuur. Die verset van Graaff-Reinet teen die nuwe Britse bestuur (1795) het in 1799 tot openlike opstand oorgegaan toe Van Jaarsveld weens vervalsing gearresteer word. Die sogenaamde Van Jaarsveld-opstand word egter gou onderdruk en op 29 Junie 1801 sterf Van Jaarsveld as gevangene in die Kasteel, Kaapstad.
1952 – Joseph Jacobus Bosman, bankier en stigter van Volkskas (* 23 Januarie 1895)
Joseph Jacobs Bosman is op Naauwpoort, distrik Rustenburg, gebore. Teen die einde van die Engelse Oorlog bevind hy hom saam met sy moeder en twee ouer broers in die Potchefstroomse Konsentrasiekamp. Op 19-jarige ouderdom aanvaar die jong Bosman ’n betrekking in Johannesburg, waar hy as assistentboekhouer in ’n handelsonderneming hom binne enkele jare tot rekenmeester opwerk. Later tree hy in diens by ’n rekenmeesters- en ouditeursfirma, waar hy waardevolle ondervinding opgedoen het van maatskappy-administrasie. Terwyl hy in 1921 hier werksaam was, het die idee om ’n eie Afrikaanse bank op te rig, by hom ontstaan. Hierdie gedagte het gaandeweg gestalte gekry, en in 1934 word Volkskas gestig, met JJ Bosman as hoofbestuurder. Hierdie bankgroep het sedertdien gegroei tot ’n reus in die Suid-Afrikaanse volkshuishouding en het dus ’n wesenlike bydrae gelewer tot die uitbouing van Afrikaner-sakebelange.
2016 – Margaret Bakkes, skrywer (* 14 Desember 1931)
Bronne:
Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge. 1980. Afrikaanse Kultuuralmanak. Johannesburg: FAK.
Vriende van Afrikaans. Dae uit ons geskiedenis. ’n Afrikaanse kultuur-historiese dagboek. Kaapstad: Griffel.
https://af.wikipedia.org/wiki/
Frikkie Wallis Facebook
