18 JULIE

GEBEURE

1874 – Die Santos sink

’n Duitse seilskip, die Santos, wat na Kaapstad op pad was, het op 18 Julie 1874 tydens ’n stormsterk suidooster by die latere Santosstrand by Mosselbaai op die rotse geloop en gesink. Dit was met ’n vrag pelse, gedroogde vrugte en wol op pad toe dit in ’n beskutte baai deur die wind verwoes is. Almal aan boord het veiligheid bereik. Die wrak is later gevind waar dit deur sand bedek is. Die mas en anker kan nog deur duikers gesien word.

1926 – Herman Charles Bosman wond sy stiefbroer noodlottig

Die Suid-Afrikaanse skrywer en joernalis, Herman Charles Bosman, wond sy stiefbroer David Russell noodlottig tydens ’n twis.

1966 – Die Internasionale Geregshof se uitspraak oor Suidwes-Afrika

’n Belangrike baken in die stryd tussen Suid-Afrika en die Verenigde Nasies is Ethiopië en Liberië se aanklag in 1960 teen Suid-Afrika in die Internasionale Geregshof oor sy mandaat oor Suidwes-Afrika. Suid-Afrika het hom suksesvol verweer, soos bewys deurdat die aansoekers hul hoofklag gewysig het en dat die uitspraak van die hof ten gunste van Suid-Afrika was. Die hof het bevind dat individuele lede van die Verenigde Nasies nie die bevoegdheid gehad het om ’n mandataris in die hof aan te spreek oor die uitvoering van sy mandaatverpligtinge nie. Toesighouding het by die Veiligheidsraad berus en is deur sy lede uitgeoefen – die wil van die mandataris moes ook telkens in ag geneem word. Die hof het tot die gevolgtrekking gekom dat die aansoekers geen reg of regsgeldige belang het om Suid-Afrika te verhoor nie. Die hof het hom in dié omstandighede ook nie verplig geag om uitspraak te gee oor die bestaan van die mandaat of ander vrae nie. Die VN het hom geensins daarby neergelê nie. Dit is bewys deur sy besluit om Suid-Afrika se teenwoordigheid in die gebied onwettig te verklaar (1969) en die Veiligheidsraad se besluit om verdere samesprekinge op te skort (1973), ondanks positiewe onderhandelings tussen drr. Kurt Waldheim en Alfred Escher en Suid-Afrika. Die druk op Suid-Afrika ten gunste van ’n oorgawe of om gehoor te gee aan die eise van revolusionêre magte in die gebied neem toe ondanks grondwetlike vordering op die basis van selfverwesenliking en onafhanklikheid.

GEBOORTES

1869 – Dr. Hugo Gutsche, komponis van o.a. “Die lied van jong Suid-Afrika” († 4 Junie 1956)

Hugo Gutsche was ’n seun van ’n Duitse sendeling en is op 18 Julie 1869 in King William’s Town gebore. Hy is in Duitsland as predikant opgelei en het tien jaar lank in Oos-Kaapland gedien voordat hy in 1904 tot die onderwys toegetree het. Hy het mettertyd skoolinspekteur in Transvaal geword en het die laaste dertig jaar van sy lewe in Heidelberg gewoon. Hugo Gutsche het veral bekend geraak as die komponis van “Die Lied van jong Suid-Afrika” en as die hoofredakteur van die eerste FAK-Volksangbundel. Sy liefde vir die volkslied en volksang is gestimuleer deur sy ontmoeting met dr. AG Visser en hulle het saam gepoog om ons eie volksmusiek te verryk veral deur Duitse volksliedere in Afrikaans te vertaal. In Eitemal en Theo Jandrell het Gutsche nog twee belangrike medewerkers gekry. In vier Dageraad-bundels vir skole het 200 liedere verskyn, en 31 liedere vir studente het in Lus en Lewe verskyn. Hierdie bundels was ’n hoofbron vir die eerste FAK-Volksangbundel van 1937. Daar was ander belangrike bronne waaruit Gutsche geput het toe die FAK hom opdrag gegee het om ’n volksangbundel saam te stel. Nico Mansvelt se Hollands-Afrikaanse Liederbundel van 1907 en Joan van Niekerk se Groot Afrikaans-Hollandse liederbundel van 1927 het tesame 28 liedere opgelewer. Dr. CF Visser se “Ou liefde roes nie”, Langenhoven se “Ou Liedjies” en versamelings gemaak deur die ASB en die studente van Stellenbosch is ook gebruik. Die redaksie van die Volksangbundel het uit Hugo Gutsche, Eitemal en Stephen Eyssen bestaan. Eyssen het hom veral beywer om soveel moontlik van ons eie volksliedere in die bundel te kry en sodoende te verseker om dit ’n Afrikaanse karakter te gee en Afrikaanse erfgoed te bewaar. Maar Gutsche het die leiding geneem, die beleid bepaal en verreweg die grootste bydrae gelewer. Hy het ’n bundel saamgestel wat een van die heel beste aftrek gekry het van alle Afrikaanse publikasies. Hy het daarvoor gesorg, met die hulp van verskeie woordkunstenaars, dat liedjies soos “Taraboemdery”, “My nooi’ntjielief in die moerbeiboom”, “Jy is my hartedief”, “Dis heerlike lente”, “Die bootjie na Kammaland” en vele ander ook ons volksliedere geword het.

1913 – Anna Cloete, Suid-Afrikaanse aktrise († 10 Februarie 1999)

1938 – Lance James Liebenberg, sanger († 2 Maart 2020)

Hoewel Charles Jacobie as die “vader” van Afrikaanse country-musiek beskou word, het niemand méér as Lance James gedoen om dit te bevorder nie. Lance James Liebenberg is op 18 Julie 1938 gebore en was sy hele volwasse lewe lank in die vermaaklikheidsbedryf. Hy was nie net ’n sanger nie, maar ook ’n omroeper op Springbok Radio, waarop hy programme soos 𝘉𝘶𝘣𝘣𝘭𝘪𝘯𝘨 𝘶𝘯𝘥𝘦𝘳 (met die nuwe vrystellings wat ’n kans gehad het om die amptelike Top 20-trefferslys te haal) en 𝘒𝘦𝘦𝘱 𝘪𝘵 𝘤𝘰𝘶𝘯𝘵𝘳𝘺 aangebied het. Die rolprent oor die liedjieskrywer Danie Bosman se lewensverhaal was die begin van hom en Min Shaw as sangpaar. Hulle het sewe jaar lank saam gesing totdat Min Shaw haar op Christelike musiek toegespits het. Hy het sy laaste album kort na sy tagtigste verjaardag uitgereik. Hy is op 2 Maart 2020 in die ouderdom van 81 jaar oorlede.

1955 – Piet Botha, sanger († 2 Junie 2019)

Piet Botha was ’n Afrikaanse sanger en liedjieskrywer. Hy was die seun van Pik Botha, een van die wêreld se langsdienende ministers van buitelandse sake. Die Suid-Afrikaanse kunstenaar en skrywer Lien Botha is sy jonger suster.

STERFTES

1953 – Karl Bremer, geneesheer en eertydse minister van gesondheid (* 27 April 1885)

Karl Bremer is op Hopefield gebore en was ’n leidende medikus en politikus. Van 1951 tot 1954 was hy Minister van Gesondheid in die kabinet van dr. DF Malan. Hy het hom beywer vir die verryking van basiese voedsel soos brood, wat die sogenaamde “Bremerbrode” tot gevolg gehad het. Hy sterf in Kaapstad op 18 Julie 1953. Die Karl Bremer-hospitaal in Bellville is na hom genoem.

1996 – Willem Abraham (WA) de Klerk, skrywer en dramaturg (* 7 Maart 1917)

WA de Klerk was ’n skrywer en dramaturg. Sy oeuvre bestaan uit eenbedrywe, ander dramas, romans, joernalistieke prosa, jeuglektuur en reisverslae. Sy belang as skrywer word veral gesien as literatuurhistories, alhoewel sy bydrae tot die realisme ook nie ontken moet word nie.

2011 – Genl. Magnus André De Merindon (Magnus) Malan, militêre bevelvoerder en politikus (* 30 Januarie 1930)

Genl. Magnus Malan was ’n voormalige minister van verdediging in die kabinet van PW Botha, hoof van die Suid-Afrikaanse Weermag en hoof van die Suid-Afrikaanse Leër.

2020 – Elize Cawood, aktrise (*28 Junie 1952)

Elize Cawood was ’n Suid-Afrikaanse aktrise. Haar bekendste TV-rol is waarskynlik dié van Pop in Verspeelde lente (1984) en op die silwerdoek teenoor Marius Weyers en Peter Sepuma as die ryk Afrikaanse vrou in Taxi to Soweto. Sy was ook te sien in flieks soos Die wonderwerker (2012) en Lien se lankstaanskoene (2012). Cawood het talle pryse vir haar rolle ingepalm, onder andere Beste Aktrise in ’n dramareeks in 1984 en 1985, Beste Vroulike Byspeler in die Vita-, Dalro-, Scenaria- en Artes-toekennings, asook Beste Aktrise in die sepie Villa Rosa in 2007.

Bronne:

Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge. 1980. Afrikaanse Kultuuralmanak. Johannesburg: FAK.

Vriende van Afrikaans. Dae uit ons geskiedenis. ’n Afrikaanse kultuur-historiese dagboek. Kaapstad: Griffel.

https://www.sahistory.org.za

https://af.wikipedia.org/wiki/

Frikkie Wallis Facebook