20 FEBRUARIE – KAAP KRY SY EERSTE KOERANT

Die Kaap het tot in 1800 geen eie koerant of tydskrif gehad nie. Nuus oor die Amerikaanse vryheidsoorlog of die Franse Revolusie moes die Kapenaars kry uit oorsese nuusblaaie of briewe, of verneem van mense wat met die skepe gekom het.

Die Kompanjie het gemeen dat ’n drukpers aan die Kaap ’n instrument van revolusie kon word. Die owerheid was onthuts oor die strewes van die Kaapse “patriotte” wat in 1779 ’n drukpers gevra het sodat regeringskennisgewings, wette en regulasies makliker versprei kon word. Die Here XVII het dit verwerp. Die bewindhebbers het amptelike dokumente in Nederland laat druk en met die seilskepe teruggebring. Aan die Kaap moes dokumente met die hand geskryf word. Eers in 1794 het die Here XVII ingesien dat ’n drukpers koste kon bespaar en toestemming gegee dat die Kaap een kon kry.

Die eerste Afrikaner wat koerantredakteur geword het, was in Nederland die redakteur van die Nationale Courant en later die felle Jakobynse Oprechte Bataafsche Courant van Amsterdam. Hy was Johannes Henricus Redelinghuijs (1756–1802), wat as ’n verteenwoordiger van die Kaapse burgers na Nederland gegaan het. Hy het homself ’n “Afrikaan” genoem en die Kaap as sy “vaderland” beskou, maar moes noodgedwonge sy ideë oor “vrijheid, gelijkheid en broederschap” in Nederland verkondig. In Nederlandse koerante het hy die Kapenaars teen die Engelse gewaarsku en ’n beroep op hulle gedoen om deur middel van ’n revolusie ’n volksregering tot stand te bring.

Onder die Britse bewind het die eerste drukwerk verskyn. Goewerneur sir George Yonge het in Julie 1800 die Kaapse handelshuis van Alexander Walker en John Robertson gemagtig om ’n drukpers op te rig en ’n weeklikse nuusblad te publiseer. Op Saterdag 16 Augustus 1800 het die eerste nommer van die tweetalige blad The Cape Town Gazette and African Advertiser/Kaapsche Stads Courant en Afrikaansche Berigter die lig gesien.

Die regering het die blad in 1801 gekoop. Daarna kon niks gedruk word wat nie die volle goedkeuring van die owerheid geniet nie. Die blad het die jongste oorsese nuus aangebied, maar dié was reeds ’n paar maande oud.

Die eerste jaargang bevat handelsnuus en die soort amptelike berigte wat gewoonlik in ’n staatskoerant verskyn en ook binne- en buitelandse nuus: oor die agtien grensboere van Graaff-Reinet wat in die Kasteel aangehou word, die komende perdewedrenne, ’n waaghalsige inbraak, deur die dak, van ene mnr. Van den Berg se huis regoor die Parade, die Franse Revolusie wat op 4 Oktober beskryf word as een van die verskriklikste gebeurtenisse in die geskiedenis.

Op 16 Augustus 1802 verneem die Kapenaars van die vrede van Amiens met Napoleon. Vroeg in 1803 is die blad nog tweetalig gepubliseer, maar op 26 Maart 1803 is aangekondig dat dit van April af net in Hollands sou verskyn, hoewel kennisgewings in Engels, Duits en Frans toegelaat sou word. Hierdie aankondiging was die aanduiding van ’n verandering van regering aan die Kaap.