DIE WERK AAN WOORDE
Tussen al die politieke storms en krisisse deur het groot projekte voortgegaan. Dit is die werk aan die Afrikaanse Woordelys en Spelreëls (AWS) en die Woordeboek van die Afrikaanse Taal (WAT).
Die besluit om ’n AWS op te stel, is in 1914 op ’n jaarvergadering van die Akademie geneem. Dit was kort nadat die provinsiale rade besluit het dat Afrikaans en nie Nederlands nie as onderrigtaal van Afrikaanssprekende leerlinge sou dien. Handboeke en ook ander boeke was nodig, en dit het eenvormige spelreëls vereis. Sulke spelreëls is in 1915 opgestel en die eerste uitgawe van die AWS het in 1917 verskyn. Dit was toe nog Woordelijs, want aanvanklik is ij in plaas van y geskryf. Naas ek is ook ik erken, want baie Afrikaanssprekendes was nog sterk van mening dat ik die regte vorm is. “Ek sê g’n ek nie, ek sê ik,” het party gesê. Die name van al die lede van die taalkommissie (voor 1964 die spellingkommissie) word verstrek in ’n Wikipedia-artikel. Hierdie kommissie sorg dus vir die standaardisering van Afrikaans. In 2017 het die “elfde verbeterde en omvattend herbewerkte uitgawe van AWS verskyn – en ter herdenking van die eerste uitgawe ’n eeu tevore is ’n faksimilee-uitgawe van die eerste Afrikaanse woordelijs en spelreëls uitgegee.
Die werk aan die WAT, aanvanklik bekend as die Groot Woordeboek, het amptelik in 1926 begin. Die eerste redakteur was prof. JJ Smith, wat ook professor in Afrikaans aan die Universiteit van Stellenbosch en redakteur van Die Huisgenoot was. Al die betrokkenes het die werk totaal onderskat en dit het so lank geduur voordat die eerste uitgawe verskyn het, dat die publiek ongeduldig geraak en die regering ’n kommissie van ondersoek aangestel het. Smith is in 1947 opgevolg deur PC Schoonees en die eerste uitgawe het in 1951 verskyn. Die latere redakteurs was FJ Snijman, DC Hauptfleisch, DJ van Schalkwyk en WF (Willem) Botha. In 2013 is deel XIV bekend gestel. Die WAT sal twintig dele beslaan.
Afrikaans het nog talle ander woordeboeke. Een van die bekendste Afrikaans-Engelse woordeboeke is die Tweetalige Woordeboek van DB Bosman en IW van der Merwe, bygewerk deur LW Hiemstra (1931–1984). Dis opgevolg deur die Pharos-woordeboek.
Die eerste uitgawe van die HAT (Handwoordeboek van die Afrikaanse Taal) het in 1965 verskyn. In 1971 het FF Odendal, professor in Afrikaans en Nederlands aan RAU, die redakteur geword. Hy was tien jaar lank aan die WAT verbonde. Onder sy redakteurskap het die tweede uitgawe in 1979 verskyn en die derde uitgawe in 1994. Odendal was toe reeds emeritus-professor. Daarna is prof. RH (Rufus) Gouws as redakteur bygevoeg. Die redakteurs van die sesde uitgawe in 2015 is Jana Luther, Fred Pheiffer en Rufus Gouws.
Gouws is een van die redakteurs van Pharos se Groot Woordeboek Afrikaans en Nederlands van 2011, met Willy Martin van die Vrije Universiteit van Amsterdam as hoofredakteur. Dit is ’n sogenaamde geamalgameerde woordeboek. Volgens Martin behandel hierdie model verwante woorde uit twee tale gesamentlik, in plaas van in twee aanvullende dele. Dit is dus moontlik om die woorde uit die twee tale regstreeks te vergelyk. Hierdie model is nie net op Afrikaans en Nederlands van toepassing nie, maar kan vir ander verwante tale gebruik word, soos die tale uit die Nguni-familie.
