23 MEI
GEBEURE
1697 – Die Oosterland strand in Kaapstad
1900 – Anglo-Boereoorlog: Britse troepe kom by die Renosterrivier aan net om te sien dat die Boere die brug vernietig het.
1966 – Militêre museum by Fort Klapperkop geopen
Die militêre museum by Fort Klapperkop, Pretoria, wat hoofsaaklik die tydperk vanaf die Groot Trek tot 1902 illustreer, word deur pres. CR Swart geopen.
1981 – Die Staatsteater in Pretoria begin met ’n briljante vertoning
GEBOORTES
1890 – Stephen Eyssen, komponis, sanger en redakteur van die eerste FAK-volksangbundel († 11 April 1981)
Stephen Harry Eyssen was komponis, sanger, onderwysman, redaksielid van die eerste FAK-Volksangbundel en 20 jaar lank lid van die FAK se Musiekkommissie. Reeds as student in Stellenbosch het die ideaal by hom posgevat om diensbaar te wees aan die musiek en kultuurlewe van sy volk. In 1914 het hy sy bekendste werk Segelied geskep, omdat hy as gesogte sanger met ’n mooi baritonstem, nie ’n Afrikaanse lied van gehalte kon vind om te sing nie. In 1920 het hy ’n studentegroep op ’n konsertreis deur die land gelei, wat die eerste keer ’n volledige program in Afrikaans aangebied het. As skoolhoof op Heidelberg het hy in die dertigerjare ’n leidende rol in die musieklewe van Johannesburg, Pretoria en Heidelberg gespeel, dikwels uitgesaai en ook van die eerste plate van Afrikaanse kunsliedere gemaak. Sy Bybelkantate is in 1943 geskryf ter inhuldiging van die Afrikaanse Psalm- en Gesangboek, en die koorwerk Ons Boerwording wat in die interneringskamp gekomponeer is, is in 1949 by die inwyding van die Voortrekkermonument uitgevoer.
1919 – Prof. Robert Karel Emiel (Rob) Antonissen, Suid-Afrikaanse letterkundige en kritikus († 23 September 1972)
Robert Karel Jozef Emiel Antonissen is op 23 Mei 1919 in Antwerpen gebore. Hierdie Vlaming van geboorte promoveer in 1942 aan die Universiteit van Leuven. Terwyl hy nog in België woonagtig is, skryf hy die belangrike Afrikaanse literatuurgeskiedenis Schets van den ontwikkelingsgang der Zuid-Afrikaansche Letterkunde (1946), wat hy – nadat hy hom in 1950 as dosent en later as professor in Afrikaans-Nederlands op Grahamstad gevestig het – herskryf en uitgee onder die titel Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede (derde uitgawe 1965, tweede druk 1973). Hierdie nugtere en skerpsinnige kritikus en kenner van die Afrikaanse letterkunde se belangrikste studies verskyn in die bundels Kern en tooi (1936) en Spitsberaad (1966). Die Gustav Preller-prys vir Literatuurwetenskap en Letterkundige kritiek word in 1973 postuum aan hom toegeken.
1926 – Gerhard “Spiekeries” Viviers, Afrikaanse sport-uitsaaier († 15 Desember 1998)
“Siddie, Siddie, Siddie!” en “Hier is spoed, hier is spoed, hier is spoed!” is twee legendariese stukkies rugbykommentaar wat net met één naam verbind kan word, naamlik Gerhard “Spiekeries” Viviers.
Gerhard het eersgenoemde stukkie kommentaar gelewer tydens die Springbokke se toets teen die All Blacks in 1970 op Loftus Versfeld. Meer mense sal daardie kommentaar as die eindtelling van die wedstryd onthou. Hy het sy bynaam, “Spiekeries” gekry omdat dit die antwoord was wat hy vir mense gegee het toe hulle hom gevra het hoe dit met hom gegaan het. Hy was ook ’n bokskommentator wat kommentaar gelewer het oor die wêreldtitelgeveg tussen Pierre Fourie en Bob Foster.
Leon Schuster het hom goed geken, en in een program van 𝘋𝘪𝘦 𝘷𝘳𝘺𝘱𝘰𝘴𝘵𝘪𝘨𝘦 𝘮𝘪𝘬𝘳𝘰𝘧𝘰𝘰𝘯, waarin Leon mense deur middel van fop-oproepe uitgevang het, het hy Gerhard gebel om navraag te doen oor sy vuurwapenlisensie. Dit het ’n hewige bekgeveg tussen hulle laat ontstaan, veral toe die “polisieman”, wat niemand anders as Leon was nie, hom daarvan beskuldig het dat hy “op die rug van sy bekendheid ry.” Alles het egter in ’n goeie gees geskied, veral nadat Leon gesê het wie hy regtig is. Leon het ook sy naam in twee liedjies verewig, naamlik “Gerrie ‘seer handjies’ Coetzee” en “Morné”, laasgenoemde ter ere van die voormalige Springbok-rugbykaptein Morné du Plessis.
Benewens sy sportkommentaar was Gerhard ook bekend as stemkunstenaar en as akteur. Sy praatstem is vir Martin Pols se karakter in die rolprent 𝘏𝘰𝘰𝘳 𝘮𝘺 𝘭𝘪𝘦𝘥 gebruik en daarna het hy in televisiereekse soos 𝘊𝘶𝘭 𝘥𝘦 𝘴𝘢𝘤 en 𝘋𝘪𝘦 𝘴𝘰𝘯𝘬𝘳𝘪𝘯𝘨 gespeel.
Gerhard is op 15 Desember 1998 in die ouderdom van 72 jaar oorlede. Hy was net so ’n legende in Suid-Afrika soos wat Bill McLaren in Skotland was.
1935 – Francois van Heyningen, Suid-Afrikaanse akteur, sanger, skrywer en radio-omroeper († 14 Oktober 2015)
Francois van Heyningen was ’n Afrikaanse akteur, sanger, skrywer en radio-omroeper. Heyningen is bekend vir rolprente soos Die Banneling, Sien jou môre en Z.E.B.R.A. Hy was ook die stem van Francois Fonselet in die oorgeklankte TV-drama, Die Meisie van Avignon.
STERFTES
1838 – Jan Willem Janssens (*12 Oktober 1762)
Jan Willem Janssens was die laaste Nederlandse goewerneur van die Kaap.
1992 – Joyce Barker, sopraan (* 6 Junie 1931)
Joyce Barker was ’n dramatiese sopraan wat ’n aansienlike bydrae tot die groei en ontwikkeling van Suid-Afrikaanse opera gelewer het, beide as ’n internasionale operasangeres en, in haar latere jare, ’n onderwyseres. Sy het verskeie sangbeurse en internasionale pryse oor haar loopbaan ontvang. Sy verhuis in 1954 na Londen, waar sy haar by Sadler’s Wells en Covent Garden, asook in Ierland, as sopraan in operas en oratoria vestig. Sy keer in 1963 na Johannesburg terug, waar sy ’n leidende rol in die vestiging van professionele opera by die destydse kunsstreeksrade speel.
Bronne:
Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge. 1980. Afrikaanse Kultuuralmanak. Johannesburg: FAK.
Vriende van Afrikaans. Dae uit ons geskiedenis. ’n Afrikaanse kultuur-historiese dagboek. Kaapstad: Griffel.
