VORDERING ONDANKS TEËWERKING

Talle Afrikaners was gekant teen Die Afrikaanse Patriot. Heelparty plattelanders het die beweging toegejuig, maar die meer geleerde mense, en dié wat lank op goeie dorpskole was, was die blad vyandiggesind. Party ouers het hulle kinders belet om die Patriot te lees of die huis in te bring. Een van ds. Du Toit se kerkraadslede het vir hom gesê dat, as hy weet wie Oom Lokomotief is, hy hom met sy eie hand sal doodskiet. Toevallig was ds. Du Toit self op daardie tydstip die waarnemende Oom Lokomotief!

Die blad het gou geldelike probleme gehad. Teen die einde van 1876 was daar nog ’n klein oorskot danksy die offervaardigheid van sommige lede. Gideon Malherbe het die lettersetter aan die begin gratis in sy huis laat bly en hom uit sy eie sak betaal. Die intekenaars het langsamerhand toegeneem. Aanvanklik was daar 50, maar later het daar gemiddeld een per dag bygekom, naderhand selfs twee. In Augustus 1876 was daar 400 intekenaars en in Januarie 1877 663. Die stukke het so in die lesers se smaak geval dat hulle wou hê dat die blad groter moes word en meer dikwels verskyn. Daarom is in 1877 besluit om dit ’n weekblad in ’n groter formaat te maak. Dit het die onkoste laat toeneem. In Augustus was daar al ’n groot tekort. Ds. Du Toit moes van sy boeke verkoop om die koste van die druk en versending te help dra.

Vroeg in 1878 het ’n paar vriende ’n drukkersfirma gestig wat tot 1904 bekend was as DF du Toit & Co. DF du Toit, “Dokter”, was bestuurder. Hy het die Patriot en ander GRA-publikasies uitgegee. Uit die GRA het dus ’n sake-onderneming gekom. En omdat dit die hooftaak van die GRA was om boeke en ’n koerant uit te gee, het DF du Toit & Co die GRA feitlik oorgeneem. Die Eerste Beginsels van die Afrikaanse Taal het in 1876 in ’n oplaag van 1000 verskyn en is binne maande uitverkoop. Die Patriot-spelling het aanvanklik nie te veel verskil van dié van Nederlands nie, maar algaande het dit radikaler geword: i of ii vir ie en dus di en hiir, y in plaas van ei, dus klyn of mysiis, en f vir v: fan, folksliid. Von Wielligh sê dat lesers en skrywers baie teësinnig oor die nuwe spelling was. Die meeste GRA-lede was daarteen. Toe ds. Du Toit agterkom dat die nuwe spelling die jonger geslag en selfs ouer skrywers afstoot, het hy skrywers uitgenooi om bydraes in hul eie spelling te stuur.

Die Patriot het ek en nie soos baie mense ik nie gebruik; die dubbele nie van Meurant gehandhaaf (kyk by 11 April), die imperfektum oorboord gegooi en dus het gewoon geskryf pleks van wonde en het gevind in plaas van vond. Die voorsetsel vir is kwistiger gebruik, soos die Patriot-vertaling van die Nuwe-Testamentiese Bergrede toon: “Verheug ver julle en wees baing bly” (in 1933 se Bybelvertaling: “Verbly en verheug julle”).

Die GRA se tweede boek was Die geskiedenis van ons land, in die taal van ons volk (1877). Van 1877 af het Die Afrikaanse Almanak jaarliks verskyn. Die eerste kinderboek was Spel- en Leesboek ver Afrikaanse Kinders, deur Oom Willem. Die oplaag van 1000 was binne twee maande uitverkoop, en in 1884 is dit herdruk. Die tweede kinderboekie was van CP Hoogenhout: Eerste Afrikaanse Printjies Boeki vir Soet Kinders, deur Oom Jan wat Versies maak. By die prentjie van ’n lokomotief verklaar hy die redakteur se skuilnaam. “Dis di vuurwa, kinders! Dis hy, wat die hele trein trek. Hulle noem hom Lokomotief! En daarom het hulle di man, wat vóór trek ver ons Nasi, ons Taal en ons Land oek die naam gegé van Lokomotief. Hy loop mos voor en trek almal agter hom aan.”