5 MEI
GEBEURE
1652 – VOC-beamptes vind die eerste inheemse Kaapse houtbos
Vanaf die begin van die Kaapse verversingspos was daar ’n groot behoefte aan allerlei alledaagse noodsaaklikhede, waarvan timmer- en brandhout die belangrikstes was. In ’n poging om geskikte timmerhout te vind, het vier amptenare op hierdie dag oor Kloofnek gestap en aan die berghange bokant Houtbaai vir die eerste keer ’n inheemse houtbos teengekom. Dit was die begin van die ontginning van Suid-Afrika se inheemse houtbronne. Geen moeite is ontsien om voldoende voorrade van die kosbare hout te bekom nie. Vervoer- en arbeidsprobleme was egter deurgaans ’n groot struikelblok. Mettertyd is die gebied vanaf die huidige Constantianek tot by Nuweland verken en ontgin. Die haas onbegaanbare pad oor die Hottentots-Hollandberge, het tot diep in die agtiende eeu verhinder dat die welige bosse van die suidkusstreek doeltreffend benut kon word. Reeds gedurende 1710 is in die Politieke Raad verslae oor hierdie Overbergse bosse ter tafel gelê. Tog is daar eers in die tweede helfte van die agtiende eeu begin om houtkappersposte in die omgewing van die huidige Riviersonderend, Swellendam en Heidelberg op te rig. Dit is deur Kompanjiesarbeiders self bewerk. Daarvandaan is maandeliks enkele wavragte timmerhout na die Kaap gestuur. Gedurende 1777 is ’n dergelike onderneming in Outeniekwaland langs die Swartrivier begin. Dit was veral die hoë vervoerkoste wat die Kaapse owerheid gedwing het om uiteindelik in Desember 1786 die eerste werklike ekonomiese groeipunt aan die suidkus te begin met die aanlê van die houtkapperspos in Plettenbergbaai. Johan Fredrik Meding is as opsigter aangestel, terwyl Jan Jacob Jerling ’n skuur vir die opberging van die hout naby die strand gebou het. Reeds in Augustus 1788 is die eerste vrag hout met die skip Meermin na die Kaap vervoer.
1820 – Eerste Britse digter
Suid-Afrika se eerste Britse digter, Thomas Pringle, stap as Britse Setlaar in Algoabaai aan wal.
1897 – Sir Alfred Milner kom as goewerneur in die Kaap aan
1900 – Anglo-Boereoorlog: Inname van Winburg
Winburg word sonder weerstand deur die Boere deur die Britse mag onder genl. Ian Hamilton ingeneem. Pres. Paul Kruger beveel dat burgers wat in Natal afgestaan kan word, hulp in die Vrystaat moet verleen.
1902 – Anglo-Boereoorlog
Veertig vooraanstaande persone vanuit die Witwatersrand-omgewing dring daarop aan dat slegs die onvoorwaardelike oorgawe van die Boerekommando’s goed genoeg sal wees, en niks anders nie.
Percy Fitzpatrick, skrywer van die bekende werk Jock of the Bushveld was een van die groep van veertig gewees.
1925 – Afrikaans word as amptelike taal aanvaar in Suid-Afrika
1957 – SAUK se proefuitsendings
Die Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie begin met televisie-proefuitsendings. Die plan was om met voltydse uitsendings in Januarie 1976 te begin.
1962 – Afgevaardigdes van VN besoek Pretoria
Twee afgevaardigdes van die Verenigde Nasies, dr. V Carpio en dr. Martinez de Alva kom in Pretoria aan. Die doel van die besoek was om die Suidwes-Afrika-kwessie met dr. HF Verwoerd te bespreek.
GEBOORTES
STERFTES
1908 – Elizabeth Jane Dijkman, skrywer van die eerste Suid-Afrikaanse kookboek (* 25 Augustus 1840)
Elizabeth Jane Dijkman (gebore Eckley) is in Londen gebore, maar het aan die Kaap heeltemal verafrikaans na haar huwelik met die sendeling Hendrik Dijkman. Hulle het hulle in 1880 in die Paarl gevestig, waar Dijkman by die drukkers van Die Afrikaanse Patriot gewerk het. Elizabeth het jare lank reeds resepte en rate vir siektes versamel en het besluit om haar kennis van die kookkuns ook tot die beskikking van die Afrikaanse vrou te stel. Haar kookboek, Di Suid-Afrikaanse kook, koek- en resepteboek, wat in 1891 deur die drukkers van Die Afrikaanse Patriot gepubliseer is, was die eerste Suid-Afrikaanse kookboek. Dit het voorsien in ‘n groot behoefte, sodat die kookboek binne twee jaar drie uitgawes en uiteindelik altesame 18 uitgawes beleef het. Geskryf in die taal van Die Patriot en met die spelling van daardie tyd, is die boek van groot kultuurhistoriese betekenis. Dit is ook ’n voorbeeld van die vrou se bydrae in hierdie gedenkwaardige jare toe die Afrikaner van sy eie taal bewus geword het. Sy is op 5 Mei 1908 op Wepener oorlede.
Bronne:
Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge. 1980. Afrikaanse Kultuuralmanak. Johannesburg: FAK.
Vriende van Afrikaans. Dae uit ons geskiedenis. ’n Afrikaanse kultuur-historiese dagboek. Kaapstad: Griffel.
