11 NOVEMBER
GEBEURE
1792 – NG gemeente Graaff-Reinet gestig
Die NG gemeente Graaff-Reinet gestig as sesde gemeente in die Nederduitse Gereformeerde Kerk.
1838 – Andries Pretorius verleen hulp
Andries Pretorius arriveer by die Voortrekkerlaer op die oewer van die Klein-Tugela in antwoord op ’n pleit vir hulp teen die Zoeloes.
1880 – Piet Bezuidenhout se wa word opgeveil
“The first open conflict between the British and Boers began in November 1880 in Potchefstroom. PL Bezuidenhout refused to pay extra fees on his wagon saying he already paid his taxes. The British authorities then confiscated the wagon. On 11 November 1880 a commando of 100 men under P. A. Cronje took back the wagon from the British bailiff and returned it to Bezuidenhout …” In die geskiedenis het dit dikwels gebeur dat geringe insidente as vonk gedien het om oorlogskruit te laat ontplof. So het dit op 11 November 1880 ook in Potchefstroom plaasgevind wat uiteindelik aanleiding tot die Transvaalse Vryheidsoorlog van 1880–1881 gegee het. Burgers van Potchefstroom en die omgewing was beswaard oor belastings wat hulle aan die Britse gesag moes betaal. PA Cronje en 130 ander burgers van die Schoonspruit-omgewing het op 7 Oktober 1880 by die landdros op Potchefstroom beswaar aangeteken oor hierdie belasting en onder meer verklaar dat hulle bereid was om aan hulle wettige regering belasting te betaal, maar dat die Britse regering “op een ontwettige wijze” hulle land geannekseer het en derhalwe weier om belasting te betaal. Piet Bezuidenhout het geweier om belasting te betaal en as gevolg daarvan het die balju op sy wa beslag gelê om dit te op te veil, ten einde sy belasting te verhaal. Genl. Cronje met ongeveer 200 gewapende burgers het die vendusie tot niet verklaar, die afslaer van die wa afgegooi en dit aan Bezuidenhout teruggegee, wat dit teruggeneem het na sy plaas. Sir O Lanyon het besef dat daar nou op ’n krisis afgestuur word, en het ’n afdeling soldate met kanonne na Potchefstroom gestuur. Ook die Boereleiers het besef dat verdere stappe nodig is en ’n volksbyeenkoms is op 8 Desember 1880 by Paardekraal gereël … en weldra sou Boer en Brit na 32 jaar weer die wapen teen mekaar opneem.
1899 – Anglo-Boereoorlog: Beleg van Kuruman
1904 – Die nuwe spoorlyn van Aliwal-Noord af na Lady Grey oopgestel
1914 – Afrikanerrebellie
Louis Botha se mag word op Theunissen in die Noord-Vrystaat aansienlik versterk met die aansluiting daarby van regeringsmagte onder generaal George Brand. Hulle reis van daar af verder per trein na Winburg en bereik dit pas twee uur nadat Christiaan de Wet se volgelinge in ’n suidelike rigting uit die dorp weggetrek het. De Wet-hulle bereik die plase Mushroom Valley en Hoenderkop waar hulle hul vir die nag inrig. Die rebelle is houtgerus en plaas nie eens wagte uit nie. Die eienaar van Mushroom Valley lig Botha per telegraaf oor De Wet-hulle se teenwoordigheid in. Botha se troepemag verlaat Winburg nog dieselfde aand met die doel om teen De Wet op te ruk.
GEBOORTES
1865 – Daniël Cornelis Boonzaier, Suid-Afrikaanse kunstenaar en spotprenttekenaar († 20 Maart 1950)
Daniël Cornelis Boonzaier, wat op 11 November 1865 op Patatsrivier, distrik Carnarvon, gebore is, is op hierdie dag in Kaapstad oorlede. Boonzaier, wat aanvanklik ’n klerk was, word in 1899 die eerste amptelike spotprenttekenaar in Suid-Afrika verbonde aan ’n koerant, en hy het ’n aktiewe en suksesvolle loopbaan gehad. Hy is verder veral bekend vir sy ondersteuning van kunstenaars soos Wenning en Kottler.
1897 – Prof. Gerrit Dekker, letterkundige adviseur en vertaler († 10 April 1973)
Die ouers van prof. Gerrit Dekker het in 1893 uit Nederland in Suid-Afrika aangekom. Gerrit Dekker is in Pretoria gebore. In 1920 gaan hy na Nederland om te studeer. Met die proefskrif oor “Die invloed van Keats en Shelly in Nederland gedurende die 19de eeu” promoveer hy in 1926. In 1925 aanvaar hy ’n lektoraat aan die Potchefstroomse Universiteitskollege. Sy lewenswerk was sy Afrikaanse literatuurgeskiedenis waarvan die eerste druk in 1935 verskyn. Hy is op 13 April 1973 op Klerksdorp oorlede.
1904 – Pieter Mattheus Kruger (PK) le Roux, politikus († 23 Junie 1985)
PK le Roux was ’n minister in die kabinette van drie Suid-Afrikaanse eerste ministers en die tweede grootste dam in Suid-Afrika is aanvanklik na hom vernoem.
STERFTES
1733 – Willem Adriaan (WA) van der Stel, Kaapse goewerneur van 1699 tot 1707 (* 24 Augustus 1664)
Wilhelmus Adrianus (Wilhelm Adriaen, ook bekend as Willem Adriaan) van der Stel is in Haarlem, Nederland, gebore. As Kaapse goewerneur (1699 tot 1707) het hy, in teenstelling met sy voorgangers, veeboerdery aangemoedig en so beslag gegee aan ’n beroep wat vandag nog belangrik is. Teenoor die Kaapse Vryburgers het hy outokraties en onregverdig opgetree. Gevolglik het Hollander en Fransman hul verskille vergeet en deur eenheid van optrede van hom ontslae geraak. So is eenwording van ’n volk bewerkstellig en die Afrikaner se liefde vir vryheid versterk. Hy word op 17 April 1707 onthef van sy amp as goewerneur, maar vertrek eers in die tweede helfte van 1708 na Nederland na verskeie vrugtelose pogings om toegelaat te word om hom in die Kaap te vestig. Hy sterf op 6 November 1733 in Lisse, Nederland.
2021 – Frederik Willem (FW) de Klerk, politikus (* 18 Maart 1936)
FW de Klerk was die Staatspresident van Suid-Afrika vanaf September 1989 tot April 1994, en vanaf Februarie 1989 tot September 1997 ook leier van die Nasionale Party, wat later die Nuwe Nasionale Party geword het. Hy is veral bekend vir sy politieke rolvervulling in die beëindiging van apartheid en die transformasie van Suid-Afrika na ’n demokrasie, deur aan die land se meerderheidsbevolking (swart mense) stemreg toe te ken.
Bronne:
Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge. 1980. Afrikaanse Kultuuralmanak. Johannesburg: FAK.
Langner, Danie & Raath, Andries. 2014. Die Afrikanerrebellie 1914-1915. Pretoria: Kraal Uitgewers.
Vriende van Afrikaans. Dae uit ons geskiedenis. ’n Afrikaanse kultuur-historiese dagboek. Kaapstad: Griffel.
