HANS MERENSKY (1871-1952)

HY VERBETER WERKERS SE SOSIO-EKONOMIESE TOESTAND

Hans Merensky, seun van die Duitse sendeling Alexander Merensky, is op 16 Maart 1871 op Botshabelo (naby Middelburg, Transvaal), die Berlynse sendingstasie waar sy vader sendingwerk gedoen het, gebore.

Sy vader het op kartografiese gebied ’n besondere bydrae gelewer toe hy en Karel Mauch en die kartograaf, Friederich Jeppe, die eerste kaart van die Transvaal in 1868 geteken en laat druk het. Hy het ook die gerugte van bouvalle onder die inheemse bevolking ontleed sodat Karel Mauch die Zimbabwe-bouvalle in September 1871 bereik het. In 1882 keer Alexander en sy gesin terug na Duitsland.

Hans studeer geologie en myningenieurswese in Duitsland en keer in 1904 na die Transvaal terug. Hy werk as konsultant-geoloog en myningenieur en ontdek tin naby Pretoria, platinum in die Lydenburg-omgewing en diamantafsettings by Alexanderbaai. Op sy aandrang word dié gebied tot staatsdelwery verklaar. Hy het later ’n aandeel in die ontdekking van die Vrystaatse goudvelde, die ontdekking van chroomafsettings naby Pietersburg en fosfate by Phalaborwa.

Hy verkoop sy aandele in Alexanderbaai vir bykans £1,2 miljoen. Met genoeg kapitaal koop hy grond naby Duiwelskloof in Oos-Transvaal en lê hom toe op grondbewaring, bosbou en vrugteverbouing. Sy pogings om die sosio-ekonomiese toestand van sy werkers te verbeter, word ’n model vir ander om na te volg en die goeie werk word later deur die Merensky-Trust voortgesit.

Merensky het die stigting van ’n leerstoel in bosboukunde en die oprigting van die fisika-blok aan die Universiteit van Stellenbosch, asook die Merensky-biblioteek aan die Universiteit van Pretoria gefinansier.

deur Petronel Fourie