MABEL JANSEN (1889-1979)

Mabel Jansen was die eggenote van die voormalige goewerneur-generaal van die Unie van Suid-Afika, dr. EG Jansen. Sy was ’n opvoedkundige, skrywer, joernalis, kultuurleier en ’n baanbreker in die bevordering van Afrikaans.

Martha Mabel Pellissier is op 1 November 1889 in die Vrystaatse dorp Bethulie gebore en die dogter van dr. Samuel Henri Pellissier. Haar broer, met dieselfde name, was die stigter van die Volkspelebeweging in Suid-Afrika. Nadat sy aan die Hoër Meisieskool in Paarl gematrikuleer het, het sy aan die Hugenote-kollege op Wellington gestudeer toe dit nog ’n universiteit was. Sy het haar MA-graad met Grieks en Latyn as hoofvakke verwerf. Sy is in 1912 getroud met adv. EG Jansen wat in Pietermaritzburg as prokureur begin praktiseer het en later as advokaat toegelaat is. Hy het toe reeds in die oorwegend Engelssprekende KwaZulu-Natal ’n leidende rol in die bevordering van Afrikaans gespeel. Net een kind is uit die huwelik gebore.

Sy het van 1917 tot 1929 baanbrekerswerk in KwaZulu-Natal gedoen; sy het haar taalaanvoeling by haar oupa, eerwaarde Jean Pellissier, geërf. Hoewel eerw. Pellissier eintlik Frans was, het hy elke Sondag op Bethulie een preek in die inboorlinge se taal en een preek in Nederlands gelewer. Deur haar onvermoeide ywer as bestuurslid van die Saamwerk-Unie in KwaZulu-Natal is daar begin met Afrikaanse taaleksamens wat wyer uitgekring het totdat dit van omtrent 1920 as Taalbondeksamens afgelê is. Dié eksamens het ’n behoefte aan Afrikaanse grammatika laat ontstaan; sy was in 1917 medeverantwoordelik vir die opstel daarvan. Sy was ook ten nouste betrokke by die stigting van die Voortrekkerbeweging op 30 September 1931; sy is tot Natalse provinsiale leier verkies, en later het sy die onderleier in Transvaal geword.

Sy was aktief betrokke by die politiek; voordat stemreg in 1930 aan vroue toegeken is, het sy reeds die vroue in KwaZulu-Natal begin organiseer en sy is verkies tot provinsiale voorsitter van die Nasionale Vroueparty. Sy het net een keer as kandidaat in ’n Volksraadsverkiesing gestaan, naamlik met die algemene verkiesing van 1938 teen Abraham de Kock van die Verenigde Party. Sy het 23,3% van die stemme gekry, in vergelyking met De Kock se 55,9%.

Mabel Jansen is op 8 Januarie 1979 in die ouderdom van 89 jaar oorlede. Die destydse eerste minister en later staatspresident, mnr. PW Botha, het haar as “een van die grot vrouefigure in ons volk se geskiedenis” beskryf.

deur Daantjie Badenhorst